Łacinka białoruska
Z Wikipedia
Białoruska łacinka (лацінка) – wariant alfabetu łacińskiego, który został przystosowany do zapisu języka białoruskiego. Pierwsze teksty pisane w łacince pochodzą z XVI w. (język starobiałoruski). Oficjalnie przestał być używany po przyłączeniu Białorusi do Związku Radzieckiego.
Łacinka białoruska zbudowana była w oparciu o alfabet łaciński używany w Rzeczypospolitej Obojga Narodów z dodatkiem znaków charakterystycznych dla alfabetu husyckiego oraz litery ŭ.
Po upadku Związku Radzieckiego i odzyskaniu niepodległości przez Białoruś rozpoczęto pracę nad przywróceniem łacinki do zapisu języka białoruskiego, ale używana jest bardzo rzadko. Posługuje się nią na przykład środowisko skupione wokół tygodnika Nasza Niwa i pisma Arche oraz zespół N.R.M. - większość tytułów ich płyt i piosenek jest zapisana właśnie łacinką. Łacinka popularna jest wśród opozycjonistów i białoruskich internautów przebywających na emigracji.
Spis treści |
Alfabet
Litera | Wymowa |
---|---|
A a | a |
B b | b |
C c | c; w wersji miękkiej (przed i), dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy c a ć |
Ć ć | dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy c a ć |
Č č | cz (zawsze twarde) |
D d | d (zawsze twarde) |
E e | e |
F f | f |
G g | g |
H h | dźwięczne h |
I і | i; po spółgłosce a przed samogłoską tylko jako znak zmiękczenia |
J j | j |
K k | k |
L l | jak polskie miękkie l |
Ł ł | sceniczne ł |
M m | m |
N n | n; w wersji miękkiej (przed i), jak ń |
Ń ń | ń |
O o | o |
P p | p |
R r | r (zawsze twarde) |
S s | s; w wersji miękkiej (przed i), dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy s a ś |
Ś ś | dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy s a ś |
Š š | sz (zawsze twarde) |
T t | t (zawsze twarde) |
U u | u |
Ŭ ŭ | u[1] |
V v | w |
Y y | y |
Z z | z; w wersji miękkiej (przed i), dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy z a ź |
Ź ź | dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy z a ź |
Ž ž | ż (zawsze twarde) |
Dwuznaki | |
Ch ch | h |
Dz dz | dz; w wersji miękkiej (przed і), dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy dz a dź |
Dź dź | dźwięk wymawiany jak coś pomiędzy dz a dź |
Dž dž | dż (zawsze twarde) |
Przekład tekstu z cyrylicy na łacinkę
Cyrylica | na początku wyrazu; po samogłosce | po spółgłosce | po miękkim znaku; po apostrofie | po spółgłosce л |
---|---|---|---|---|
а | a | a | - | a |
э | e | e | - | e |
і | i | i | ji | i |
о | o | o | - | o |
у | u | u | - | u |
ы | - | y | - | y |
я | ja | ia | ja | a |
е | je | ie | je | e |
ё | jo | io | jo | o |
ю | ju | iu | ju | u |
Cyrylica | Normalnie | przed ь; przed: п, б, в, ф, м, с, з, ц, дз, л, н + я, е, ё, ю, ь |
---|---|---|
б | b | b |
в | v | v |
г | h, w wyrazach obcych g | h, w wyrazach obcych g |
д | d | - |
ж | ž | - |
з | z | ź |
й | j | j |
к | k | k |
л | ł | l (także przed і) |
м | m | m |
н | n | ń |
п | p | p |
р | r | - |
с | s | ś |
т | t | - |
ў | ŭ | ŭ |
ф | f | f |
х | ch | ch |
ц | c | ć |
ч | č | - |
ш | š | - |
ь | - | - |
' | - | - |
Przykład literacki
Wiersz Natally Arsieńniewy pt. "Mahutny Boża"
Cyrilica: Магутны Божа
| Łacinka: Mahutny Boža
| Tłumaczenie Wszechmocny Boże
|
Przypisy
- ↑ Zasady pisowni i interpunkcji. [dostęp 2010-01-08].
Linki zewnętrzne
- Białoruska "łacińska" encyklopedia wiki-strona główna
- Strona poświęcona promocji Łacinki
- Strona o języku białoruskim (ang.)
- Keyboard Lithuaniae 1009—2009 i Litwinska-biełaruskaja lacinskaja abeceda
|