rok 1895 / MDCCCXCVXVIII wiek · XIX wiek · XX wiek 1893 « 1894 « 1895 » 1896 » 1897 Wydarzenia w Polsce Wydarzenia na świecie- 15 stycznia – światowa premiera baletu Jezioro łabędzie Piotra Czajkowskiego, w Petersburgu.
- 20 stycznia – promieniowania rentgenowskiego (promieni X), po raz pierwszy użyto je w celach klinicznych. W Dartmouth w stanie New Hampshire zastosowano je do zbadania i złożenia złamanej ręki.
- 9 lutego - w mieście Holyoke w stanie Massachusetts odbył się w tamtejszej sali gimnastycznej premierowy pokaz gry w piłkę siatkową nazywaną wtedy Mintonette.
- 13 lutego – bracia Auguste Lumiere i Louis Lumiere złożyli patent na kinematograf.
- 14 lutego – premiera w londyńskim St. James's Theatre komedii Oscara Wilde'a Bądźmy poważni na serio (ang. The Importance of Being Earnest).
- 22 lutego – Ottomar Anschütz, wynalazca tachyskopu (szybkowidza), odpłatnie prezentuje w Berlinie 40 historyjek obrazkowych (300 widzów).
- 22 marca – pierwszy pokaz filmu braci Lumiere w Paryżu. Pokazano na nim film "Wyjście robotników z fabryki" zrealizowany zaledwie 3 dni wcześniej.
- 17 kwietnia
- w Simonoseki został zawarty pokój kończący wojnę chińsko-japońską. Japonia zajęła półwysep Liaodong, Formozę oraz Wyspy Rybackie.
- braci Lumiere przedstawili kinematograf fachowej publiczności w paryskiej Sorbonie (druga prezentacja odbyła się 8 listopada)
- maj – we Włoszech rozegrano pierwsze zawody samochodowe na trasie Turyn-Asti-Turyn.
- 11 czerwca – start pierwszego długodystansowego wyścigu samochodowego. Na trasie Paryż-Bordeaux-Paryż o długości 1,178 km, zwycięstwo odniósł Francuz E. Levassor na samochodzie spalinowym Panhard-Levassor.
- 12 czerwca – kongres Towarzystwa Fotograficznego w Lyonie, podczas którego braci Lumiere kręcili i natychmiast wywoływali różne krótkie filmy.
- 21 czerwca – otwarto Kanał Cesarza Wilhelma (obecna nazwa Kanał Kiloński).
- 21 września - pierwszy międzynarodowy mecz lekkoatletyczny: London Athletic Club - New York Athletic Club (wszystkie 11 konkurencji wygrali Amerykanie). Bieg na dystansie 100 y wygrał B.Wefers (9,8 s.).
- 23 września – Francja: powstała Powszechna Konfederacja Pracy.
- 30 września – Madagaskar stał się protektoratem Francji.
- listopad – w USA odbył się pierwszy wyścig samochodowy na kontynencie amerykańskim. 87,5 km trasę Chicago-Evanston, w trudnych zimowych warunkach, najszybciej (czas: 10 h 23 min.) pokonał Amerykanin Ch.Dureya.
- 1 listopada
- założenie pierwszego na świecie automobilklubu narodowego. Powstał Automobilklub Amerykański (American Motor League). 12 dni później założono Automobilklub Francji (Automobile Club de France) – główny organizator sportu samochodowego w Europie.
- bracia Max i Emil Skladanowscy przedstawili w berlińskim variete Wintergarten "żywe obrazy" za pomocą bioskopu (2 projektory i 2 kamery).
- 5 listopada – George B. Selden opatentował pierwszy amerykański samochód.
- 8 listopada – Wilhelm Röntgen rozpoczął obserwację promieniowania rentgenowskiego (promieni X).
- 11 listopada – włoski wynalazca Filoteo Alberini opatentował kinetograf.
- 27 listopada – Alfred Nobel spisał testament, w którym ustanowił nagrodę nazwaną później jego imieniem.
- 28 grudnia
- ustanowiony został francuski protektorat nad Madagaskarem.
- Lenin założył w Petersburgu Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej.
- Joseph Conrad wydał w Anglii swą pierwszą powieść Szaleństwo Almayera.
Urodzili się- 1 stycznia – Edgar Hoover, amerykański prawnik, dyrektor FBI (zm. 1972)
- 2 stycznia – Folke Bernadotte, szwedzki dyplomata (zm. 1948)
- 31 stycznia – Stanisław Młodożeniec, polski poeta, współtwórca futuryzmu (zm. 1959)
- 21 lutego – Henrik Dam, duński biochemik, fizjolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 1976)
- 13 marca – Roman Wilkosz, polski malarz, projektant, nauczyciel pedagog (zm. 1967)
- 29 marca – Ernst Jünger, pisarz niemiecki (zm. 1998)
20 kwietnia – Jerzy Petersburski, polski kompozytor (zm. 1979) - 6 maja – Rudolf Valentino, amerykański aktor filmowy pochodzenia włoskiego (zm. 1926)
- 19 maja - Stanisław Kopański, szef Sztabu Naczelnego Wodza, dowódca Brygady Strzelców Karpackicich, inżynier, generał dywizji Wojska Polskiego. (zm. 1973)
- 11 maja – Jan Parandowski, pisarz, prezes PEN Clubu (zm. 1978)
- 21 maja
- 1 czerwca – Tadeusz Bór-Komorowski, dowódca Armii Krajowej (zm. 1966)
- 16 czerwca – Antoni Chruściel, polski dowódca wojskowy, generał, dowódca AK w powstaniu warszawskim (zm. 1960)
- 8 lipca – Igor Tamm, fizyk rosyjski, laureat Nagrody Nobla w 1958 roku (zm. 1971)
- 10 lipca – Carl Orff, niemiecki kompozytor i dyrygent (zm. 1982)
- 12 lipca - Jaromír Korčák, czeski geograf, demograf i statystyk (zm. 1989)
- 26 lipca – Robert Graves, brytyjski powieściopisarz (zm. 1985)
- 29 sierpnia – Jerzy Kirchmayer, polski generał (zm. 1959)
- 16 września – Franciszek Żwirko, lotnik polski (zm. 1932)
- 21 września – Siergiej Jesienin, poeta rosyjski (zm. 1925)
- 25 września – Sylvester Saller ofm, biblista katolicki, archeolog, franciszkanin (zm. 1976)
- 2 października – Groucho Marx, komik amerykański (zm. 1977)
- 8 października – Juan Perón, dyktator argentyński (zm. 1974)
- 20 października – Franciszek Jóźwiak, pierwszy główny komendant MO (zm. 1966)
- 15 listopada
- 25 listopada – Ludvík Svoboda, czeski polityk i wojskowy, prezydent Czechosłowacji (zm. 1979)
- 14 grudnia – Jerzy VI, król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (zm. 1952)
- 25 grudnia – Stefan Rowecki (pseudonim Grot), generał, komendant główny Armii Krajowej (zm. 1944)
Zmarli Zobacz też Święta ruchome | |