Definição e significado de Al-Andalus

Al-Andalus (Arabisch الأندلس) is de naam die de Moorse veroveraars gaven aan het door hen veroverd gedeelte van het Iberisch Schiereiland. De naam heeft niet alleen specifiek betrekking op het Emiraat (756 - 929) en Kalifaat van Córdoba (929 - 1031) en de latere taifa-gebieden, maar is ook van toepassing op het gehele gebied onder Moorse overheersing (711 - 1492) in het algemeen.

Gedurende de jaren van de Reconquista werd met Al-Andalus het door de Moren beheerste gebied bedoeld in de vroegere Romeinse provincies Hispania Baetica, Hispania Lusitania en Hispania Tarraconensis, waarbij de noordgrens met de jaren steeds zuidelijker kwam te liggen. Al-Andalus komt van "Al-Wandaluz" en is een verbastering van de Arabische naam voor gebied van de Vandalen. Dit was een Germaans volk dat zich strijdend vanuit het noordoosten richting zuidwest-Europa verspreidde. Zij trokken de Straat van Gibraltar over en zijn uiteindelijk opgegaan in de Noord-Afrikaanse bevolking.

  Het Moorse Rijk in de 7e eeuw

Toen de Moren de Visigotische overheersers verdreven ontstond vanaf 750 na Chr. een relatief tolerante staat onder leiding van Abd al-Rhaman en zijn daarop volgende Oemajjaden dynastie. Córdoba werd de nieuwe hoofdstad van het gebied en werd langzaam maar zeker uitgebouwd tot een cultureel centrum dat wedijverde met Bagdad, de toenmalige hoofdstad van het islamitische gebied. De Omajjaden legden het jodendom en christendom een aantal beperkingen op in hun godsdienstbeleving. Deze lagen vooral in het niet meer luiden van klokken, actief bekeren of het bouwen van nieuwe kerken of synagogen. Deze beperkingen hadden geen betrekking op het dagelijks leven en diverse Joden klommen op tot hoge posities binnen de heersende klasse van het Kalifaat en later de taifa's (stadstaten).

De Moren hieven belasting op grondeigendom in natura, en verdeelden de zo verkregen grond weer onder de arme boeren (Zakāt). Zo raakte de christelijke adel en kerk in Al-Andalus langzaam zijn monopolie op landbouwgrond kwijt, en nam de rurale armoede en kindersterfte onder kleine boeren sterk af. Ook introduceerden de Moren nieuwe landbouwtechnieken. Daardoor groeide de voedselproductie, de bevolking en de levensverwachting in Al-Andalus veel sneller dan in de rest van Europa. ^[1]

Door dit succes ontstond er brede koopkracht, waardoor ook de industrie en handel het heel goed deden. Door de herverdeling van grond en rijkdom werd de islam een populaire godsdienst onder arme Spanjaarden, en velen keerden zich af van de Roomse kerk, aangetrokken door de sociale effecten van de islam. Daarom werd de Andalusische islam door Roomse en adellijke leiders elders in Europa soms als een grote politiek-economische bedreiging ervaren.

Al-Andalus mag niet worden verward met de huidige autonome regio Andalusië.

  Betekenis voor West Europa

Nadat de taifa van Toledo werd veroverd door Alfons VI in 1085 en hij Toledo al snel tot de hoofdstad van zijn koninkrijk maakte, groeide Toledo uit tot het intellectuele centrum van Europa, een christelijke stad waar het Arabisch de taal van kennisoverdracht en cultuur bleef. Na de komst van de Almoraviden in Al-Andalus werd Toledo een toevluchtsoord voor veel gearabiseerde Joden en christenen (Mozaraben) die vluchtten voor de intolerantie en wreedheid van deze orthodoxe Almoraviden^[2]. Deze vluchtelingen brachten hun culturele erfenis mee en nadat Toledo ook uitgeroepen werd tot zetel van de aartsbisschop stroomden steeds meer noordelingen die hier vaak voor het eerst in contact kwamen met de Arabische taal en cultuur. De Castiliaanse christelijke monarchen en kerkvorsten leverden hun bijdragen aan de uitgebreide bibliotheekcollecties. Aartsbisschop Raimundo (tussen 1125 en 1151 aartsbisschop van Toledo) benoemde de instituten die verbonden waren aan de grote bibliotheken aldaar tot de "Vertaalschool". Het was dankzij dit instituut dat de rest van Europa en het Latijnse christendom toegang kreeg tot het grote filosofische en wetenschappelijke geheel van werken dat in de voorafgaande eeuwen in Bagdad uit het Grieks in het Arabisch vertaald was.

  Noten en referenties

1. ↑ G. T. Wrench (1946) Reconstruction by way of the soil, chapter 21, online at Small Farms Library: http://journeytoforever.org/farm_library/Wrench_Recon/Wrench_Recon_21.html
2. ↑ Maria Rosa Menocal, De gouden eeuw van Andalusië, Pag. 156-159, Uitg. Bulaaq, Amsterdam (2006), ISBN 9789054600954

  Literatuur

• Maria Rosa Menocal, De gouden eeuw van Andalusië, 2006, Bulaaq - Amsterdam, ISBN 90 5460 095 0

  Externe link

Wikimedia Commons heeft meer mediabestanden die bij dit onderwerp horen in de categorie Al-Andalus.

• http://www.flwi.ugent.be/cie/RUG/deley21_1.htm