Alsír

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية
Al-Jumhūrīyah al-Jazā’irīyah
ad-Dīmuqrāţīyah ash-Sha’bīyah


(Fáni Alsír)	(Skjaldarmerki Alsír)

Kjörorð (þýðing): Bylting fólksins fyrir fólkið

Opinbert tungumál

arabíska

Önnur tungumál

berbamál, franska óopinber en almennt notuð í stjórnsýslunni

Höfuðborg

- Íbúar:

Algeirsborg الجزائر
(El Djazaïr, Al-Jazàir)
1.507.241 (1987)

Forseti

Abdelaziz Bouteflika

Forsætisráðherra

Ahmed Ouyahia

Flatarmál
- Samtals:
- % vatn:

11. sæti
2.381.740 km²
Nær ekkert

Landamæri
Strandlengja

6.343 km
998 km

Mannfjöldi
- Total:
- Þéttleiki byggðar:

34. sæti
32.818.500 (2002)
13,3/km²

Sjálfstæði

Frá Frakklandi
5. júlí, 1962

Þjóðhátíðardagur

1. nóvember

Trúarbrögð

Súnní Íslam (ríkistrú)

Gjaldmiðill

alsírskur dínar (DA) = 100 sentímur

Tímabelti

Mið-Evróputími (UTC+1)

Þjóðsöngur

Kassaman (Qassamman Bin Nazilat Il-Mahiqat)
(arabíska: Við sverjum við eyðandi eldinguna)

Rótarlén

.dz

Alþjóðlegur símakóði

213

Alsír

Alsír er land í Norður-Afríku og annað stærsta ríkið í Afríku. Það á landamæri að Túnis í norðaustri, Líbýu í austri, Níger í suðaustri, Malí og Máritaníu í suðvestri og Marokkó og Vestur-Sahara í vestri. Nafn landsins er dregið af nafni Algeirsborgar og kemur úr arabísku al-jazā’ir sem merkir „eyjarnar“ og á við fjórar eyjar sem lágu undan borginni þar til þær urðu hluti meginlandsins 1525.

Etnísk átök í Alsír á 20. öld.

Til þess að hægt sé að fjalla um etnísk átök af einhverju viti verður fyrst að útskýra hvað er etní. Etní er hópur fólks sem býr á afmörkuðu landssvæði, talar sama tungumál og finnur fyrir sterkri, nánast þjóðernislegri, samkennd. Etnískur hópur hefur sameiginlega sögu, menningu og hefðir og lítur því á sig sem ókljúfanlega einingu sem orðið hefur til fyrir mildi örlaganna. Þannig hafa etnískir hópar, líkt og þjóðir, stofnunarmýtur. Stofnunarmýta þjóðar, eða etnísks hóps, er hugmynd hópsins um það hvernig hann er til kominn og er þar talið til það sem hópurinn kýs að muna eftir en hinu sleppt sem gæti valdið sundrung. Í raun má segja að meginmunurinn á þjóð, í nútímaskilningi, og etnískum hópi séu (óumdeild) yfirráð yfir ákveðnu landsvæði og viðurkenning alþjóðasamfélagsins á því, þ.e.a.s. að hópurinn ráði yfir (þjóð)ríki.

Strax við stofnun sjálfstæðs Alsírsks ríkis 1962 er tekið fram í de facto stjórnarskrá landsins að það sé arabískt og islamskt. Hocine Aït Ahmed, berbísk stríðshetja úr Alsírstríðinu, reis upp og stofnaði flokk félagshyggjuafla (fr. le front des forces socialistes, FFS). Með flokki sínum leiddi hann síðan 10 mánaða uppreisn gegn stjórn Ben Bella. Ástæðan fyrir uppreisninni var sú sama og hefur ýtt undir margar aðrar uppreisnir Berba á Alsír, nefninlega tilburðir stjórnvalda til að arabavæða alsírsku þjóðina. Arabavæðingin hófst þó ekki af fullum krafti fyrr en á 8. áratugnum og fólst m.a. í því að stöðluð arabíska varð ein opinbert tungumál Alsírs, í stað frönsku áður, og meðvitað átak var gert í því að útrýma tungu og menningu Berba úr alsírska menntakerfinu.

Barátta alsírskra Berba fyrir viðurkenningu á máli sínu og menningu hefur þróast mest hjá þeim sem fóru í útlegð eða fluttust til Frakklands fyrr á 20. öldinni. Þar unnu þeir meðal annars að stöðlun tungumáls síns, breiddu út hugmyndina um berbíska þjóð í Frakklandi og unnu að útgáfu á heimsbókmenntum og kennslubókum á berbísku. Því má segja að Berbar hafi svarað arabavæðingu í Alsír með sinni eigin berbavæðingu.

Vorið 1980 sýður upp úr milli berbíska minnihlutans í Kabylíu og stjórnvalda vegna viðleitni stjórnvalda til að arabískuvæða Alsír. Eftir miklar óeirðir og allsherjarverkfall í héraðinu varð útkoman sú að “berbismi” hafði fest sig í sessi sem pólitískt afl. Í kjölfarið spretta upp fjölmörg berbísk menningarfélög í Frakklandi og ber þar helst að nefna menningarhreyfingu Berba (fr. Mouvement Culturel Berbère, MCB) sem stofnuð var á 9. áratug síðustu aldar og heimsþingi Amazigh (fr. Congrès Mondial Amazigh, CMA) , stofnað á 10. áratugnum. Bæði þessi félög eru enn starfandi í dag og halda m.a. úti heimasíðum.

Öllu alvarlegri átök áttu sér stað vorið 2001 eftir að ungur Berbi lét lífið í haldi lögreglu. Óeirðirnar og allsherjarverkföllin sem brjótast út í kjölfarið eru einfaldlega kölluð “svarta vorið” og hefur verið lýst sem intifada Berba i Kabylíu. Þó svo að ofbeldið sem tengt er við “svarta vorið” sé aðallega bundið við Kabylíu hefur því verið haldið fram að “neyðin sem kom fram hjá hinum ungu mótmælendum [hafi ekki verið] einstök reiði Kabylíska minnihlutans, heldur reiði heillar kynslóðar Alsíringa sem höfðu alist upp í Alsír þar sem dýrðir þjóðfrelsisstríðsins voru fjarlæg minning, hverra eina föðurlandshyggja ákvarðaðist af félags- og efnahagslegri útskúfun [e. marginalisation] og ofbeldi borgarastríðs.”

Átök Frakka og Alsíringa 1954-1962 hafi verið bæði sjálfstæðisátök og etnísk átök, þar sem Alsíringar (sem skiptast í Araba og Berba) tóku saman höndum gegn frönskum yfirráðum. En jafnvel þó svo að franskir landnámssinnar (fr. Les colons) hafi barist jafnt gegn bæði Alsíringum og frönskum yfirvöldum, sem þeir töldu of hógvær, er ekki hægt að líta á þá sem sérstakan etnískan hóp þar sem þeir skildu sig frá frönsku yfirvöldunum aðeins að pólitísku leyti. Þar sem markmið Berba er ekki að segja sig úr lögum við Alsír og stofna sjálfstætt ríki er óhætt að halda því fram að einn meginmunur átakanna ´54-´62 og síðari uppreisna Berba sé sá að í þeim fyrrnefndu var barist fyrir sjálfstæði þjóðar en í hinum til að viðhalda menningarlegum séreinkennum, þ.e.a.s. annað voru þjóðernisátök en hin etnísk átök.