Publicitade R▼
⇨ definição - Wikipedia
Publicidade ▼
Brazylia (n.)
⇨ Boa Vista (Brazylia) • Brazylia na Letniej Uniwersjadzie 2007 • Brazylia na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2006 • Brodowski (Brazylia) • Campos (Brazylia) • Dystrykt Federalny (Brazylia) • Furnas (Brazylia) • Kongres Narodowy (Brazylia) • Linia sukcesji prezydenckiej (Brazylia) • Osasco (Brazylia) • Polska - Brazylia MŚ 1938 • Rio Branco (Brazylia) • Santa Maria (Brazylia) • Santana (Brazylia) • Santarém (Brazylia) • Senat (Brazylia) • São Vicente (Brazylia) • Trancoso (Brazylia) • Wyspa Bananowa (Brazylia) • Óbidos (Brazylia)
Publicidade ▼
Brazylia (n. pr.)
państwo; stan[ClasseParExt...]
Descripteurs EUROVOC (fr)[Thème]
administration (en)[Domaine]
Nation (en)[Domaine]
Wikipedia
República Federativa do Brasil Federacyjna Republika Brazylii |
|||||
|
|||||
Dewiza: (port.) Ordem e Progresso (Ład i postęp) |
|||||
Hymn: Hino Nacional Brasileiro (Hymn narodowy Brazylii) |
|||||
Język urzędowy | portugalski | ||||
Stolica | Brasilia | ||||
Ustrój polityczny | republika federalna | ||||
Głowa państwa | prezydent Dilma Rousseff | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
5. na świecie 8 511 965[1] km² 55 455 km² (0,65%) |
||||
Liczba ludności (2012) • całkowita • gęstość zaludnienia |
5. na świecie 193 947 000[2] 22,8 osób/km² |
||||
PKB (2012) • całkowite • na osobę |
2395,9 mld[3] USD 12 079[3] USD |
||||
PKB (PPP) (2012) • całkowite • na osobę |
2355,5 mld[3] USD 11 875[3] USD |
||||
Jednostka monetarna | real brazylijski (BRL) | ||||
Niepodległość • ogłoszenie • uznanie |
od Portugalii 7 września 1822 29 sierpnia 1825 |
||||
Strefa czasowa | UTC -2 do -5 – zima UTC -1 do -4 – lato |
||||
Kod ISO 3166 | BR/BRA/076 | ||||
Domena internetowa | .br | ||||
Kod samochodowy | BR | ||||
Kod samolotowy | PP i PT | ||||
Kod telefoniczny | +55 | ||||
Hasło Brazylia w Wikisłowniku |
Brazylia (port. Brasil, wym. [bɾaˈziw]; pełna nazwa: Federacyjna Republika Brazylii, República Federativa do Brasil) – największe pod względem powierzchni i liczby mieszkańców państwo Ameryki Południowej oraz piąte pod względem wielkości państwo świata. Zajmuje ponad 47,5% powierzchni Ameryki Południowej, liczy ponad 193 miliony mieszkańców.
Spis treści |
Terytorium Brazylii zajmuje prawie połowę powierzchni Ameryki Południowej i rozciąga się w centrum i na wschodzie kontynentu, położone nad Oceanem Atlantyckim.
Długość wybrzeża Brazylii wynosi 7491 km. Kraj graniczy z dziesięcioma innymi państwami: Argentyną, Boliwią, Gujaną Francuską, Gujaną, Kolumbią, Paragwajem, Peru, Surinamem, Urugwajem oraz Wenezuelą.
Na terytorium Brazylii można wyróżnić trzy duże krainy geograficzne: część Wyżyny Gujańskiej na północy, Wyżynę Brazylijską na południowym wschodzie, oraz Nizinę Amazonki nazywaną Amazonią, na północy i północnym zachodzie. Poza tym na południowym zachodzie leży także część Niziny La Platy.
Najwyższym szczytem Brazylii jest Pico da Neblina – 2994 m n.p.m. – na Wyżynie Gujańskiej.
Największą rzeką Brazylii jest Amazonka, inne ważniejsze z rzek to:
Zobacz też: formacje roślinne Ameryki Południowej
Tereny dzisiejszej Brazylii były zasiedlone przez półkoczownicze plemiona Indian już przynajmniej 6 tys. lat przed odkryciem jej przez Portugalczyków w roku 1500. Przez następne 300 lat Brazylia została skolonizowana przez Portugalię i zamieniona w oparte na pracy niewolniczej dochodowe przedsięwzięcie. W roku 1808 książę Jan (późniejszy król Portugalii Jan VI) wraz z rodziną schronił się w Brazylii przed najazdem Napoleona Bonaparte na Portugalię. Na początku XIX wieku narastały tendencje separatystyczne i w roku 1822 książę-regent Pedro I ogłosił utworzenie samodzielnego Cesarstwa Brazylii. W roku 1889 jego następca Pedro II został obalony i została utworzona republika federacyjna.
Pod koniec XIX i w 1. połowie XX wieku do Brazylii napłynęło ponad 5 milionów imigrantów z Europy i Azji. W tym okresie dynamicznie postępowała industrializacja kraju i ekspansja w głąb interioru. Rządy demokratyczne trzykrotnie były zastępowane przez dyktatury: w latach 1930-1934 i 1937-1945 rządził Getúlio Vargas, a w latach 1964-1985 szereg generałów wyłanianych przez junty wojskowe.
Po dojściu do władzy lewicy i prezydenta Luli Brazylia wychodzi z głębokiego kryzysu ekonomiczno-społecznego, który był wynikiem olbrzymiego długu publicznego. Powoduje to pochłanianie znacznej części jej dochodu narodowego. Daje się zauważyć napływ inwestycji oraz znaczący rozwój gospodarczy.
Brazylia jest republiką związkową podzielona na 26 stanów i 1 dystrykt federalny. Konstytucja Brazylii została uchwalona w 1988. Głową państwa i szefem rządu jest wybierany w głosowaniu powszechnym na 4 lata prezydent. Obecnym prezydentem jest Dilma Rousseff.
Brazylia dzieli się na 26 stanów (portugalski: estado) i 1 dystrykt federalny (portugalski: Distrito Federal): NA
Stan | Stolica | Ludność (mln) | Powierzchnia (km²) | os/km² | |
---|---|---|---|---|---|
1 | Acre | Rio Branco | 0,557 | 152 522 | 3,6 |
2 | Alagoas | Maceió | 2,82 | 27 819 | 101 |
3 | Amapá | Macapá | 0,477 | 142 816 | 3,3 |
4 | Amazonas | Manaus | 2,81 | 1 570 947 | 1,7 |
5 | Bahia | Salvador | 13,1 | 564 273 | 23 |
6 | Ceará | Fortaleza | 7,43 | 145 712 | 51 |
7 | Dystrykt Federalny | Brasília | 2,05 | 5 802 | 353 |
8 | Espírito Santo | Vitória | 3,1 | 46 047 | 67 |
9 | Goiás | Goiânia | 5 | 340 118 | 14,7 |
10 | Maranhão | São Luís | 5,65 | 331 918 | 17 |
11 | Mato Grosso | Cuiabá | 2,5 | 903 386 | 2,7 |
12 | Mato Grosso do Sul | Campo Grande | 2,08 | 357 140 | 7,8 |
13 | Minas Gerais | Belo Horizonte | 17,9 | 586 552 | 30,5 |
14 | Pará | Belém | 6,19 | 1 247 703 | 4,9 |
15 | Paraíba | João Pessoa | 3,44 | 56 341 | 61 |
16 | Paraná | Kurytyba, portugalski: Curitiba | 9,56 | 199 282 | 48 |
17 | Pernambuco | Recife | 7,92 | 98 527 | 80 |
18 | Piauí | Teresina | 2,84 | 251 312 | 11 |
19 | Rio de Janeiro | Rio de Janeiro | 14,4 | 43 797 | 328,7 |
20 | Rio Grande do Norte | Natal | 2,78 | 53 077 | 52 |
21 | Rio Grande do Sul | Porto Alegre | 11 | 281 734 | 39 |
22 | Rondônia | Porto Velho | 1,38 | 237 565 | 5,8 |
23 | Roraima | Boa Vista | 0,324 | 224 118 | 1,4 |
24 | Santa Catarina | Florianópolis | 5,36 | 95 285 | 56 |
25 | São Paulo | São Paulo | 37 | 248 177 | 149 |
26 | Sergipe | Aracaju | 1,78 | 21 962 | 81 |
27 | Tocantins | Palmas | 1,16 | 277 298 | 4 |
Stan na 2000 |
Metropolie | ||
---|---|---|
Główne miasto |
Stan | Ludność (mln) |
São Paulo | São Paulo | 15,7 |
Rio de Janeiro | Rio de Janeiro | 11,4 |
Belo Horizonte | Minas Gerais | 4,98 |
Porto Alegre | Rio Grande do Sul | 4,18 |
Recife | Pernambuco | 3,73 |
Brasília | Dystrykt Federalny | 3,6 |
Fortaleza | Ceará | 3,42 |
Salvador | Bahia | 3,35 |
Kurytyba | Paraná | 3,25 |
Campinas | São Paulo | 2,63 |
Belém | Pará | 2,09 |
Goiânia | Goiás | 2,01 |
Santos | São Paulo | 1,48 |
Vitória | Espírito Santo | 1,44 |
São Luís | Maranhão | 1,3 |
Natal | Rio Grande do Norte | 1,24 |
Maceió | Alagoas | 1,12 |
Joinville | Santa Catarina | 1,02 |
João Pessoa | Paraíba | 0,999 |
Współczesny skład etniczny Brazylii jest odzwierciedleniem jej historii. Ponad połowę mieszkańców Brazylii stanowią ludzie rasy białej oraz kreole. Murzyni stanowią około 7% ogółu ludności, Indianie 1%. Resztę stanowi ludność mieszana – Mulaci i Metysi.
Językiem urzędowym w Brazylii jest język portugalski, który jednak różni się znacznie od używanego w Portugalii. Przede wszystkim brazylijski jest bardziej miękki i melodyjny, jest też wzbogacony szeregiem słów i zwrotów z języków brazylijskich Indian i byłych niewolników z Afryki. Różni się także pisownią. W gminie São Gabriel da Cachoeira językami urzędowymi są dodatkowo języki indiańskie: nheengatu, tukano i baniwa. Poza tym w użyciu są także języki włoski, hiszpański, niemiecki.
(2011) | |
---|---|
Liczba ludności | 203 429 773 |
Ludność według wieku | |
0-14 lat | 26,2% (mężczyźni 27 219 651/kobiety 26 180 040) |
15-64 lat | 67% (mężczyźni 67 524,642/kobiety 68 809 357) |
ponad 64 lata | 6,7% (mężczyźni 5 796 433/kobiety 7 899 650) |
Wiek (mediana) | |
W całej populacji | 29,3 lat |
Mężczyzn | 28,3 lat |
Kobiet | 30,1 lat |
Przyrost naturalny | 1,134% |
Współczynnik urodzeń | 17,79 urodzin/1000 mieszkańców |
Współczynnik zgonów | 6,36 zgonów/1000 mieszkańców |
Współczynnik migracji | -0,09 migrantów/1000 mieszkańców |
Ludność według płci | |
przy narodzeniu | 1,05 mężczyzn/kobiet |
poniżej 15 lat | 1,04 mężczyzn/kobiet |
15-64 lat | 0,98 mężczyzna/kobietę |
powyżej 64 lat | 0,73 mężczyzn/kobiet |
w całej populacji | 0,98 mężczyzn/kobiet |
Umieralność noworodków | |
W całej populacji | 21,17 śmiertelnych/1000 żywych |
płci męskiej | 24,63 śmiertelnych/1000 żywych |
płci żeńskiej | 17,53 śmiertelnych/1000 żywych |
Oczekiwana długość życia | |
W całej populacji | 72,53 lat |
Mężczyzn | 68,97 lat |
Kobiet | 76,27 lat |
Rozrodczość | 2,18 |
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS | 0,7% (2003) |
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS | 660 000 (2003) |
Liczba zmarłych na HIV/AIDS | 15 000 (2003) |
Brazylijski Kościół katolicki jest największą narodową wspólnotą wiernych na świecie. Obecnie katolicy stanowią około 62-63% społeczeństwa. W São Paulo jest 54% katolików. Liczbę regularnie praktykujących szacuje się na 19-25%, chociaż w miastach praktykuje nieco mniej niż na prowincji. Widoczny jest odpływ wiernych do takich pochodzących głównie z USA wspólnot, jak Świadkowie Jehowy, mormoni (ok. 1 mln), adwentyści czy różne kościoły ewangelikalne, głównie zielonoświątkowe. Liczbę protestantów szacuje się na około 19-20%. Dodatkowo występują spirytualiści i animiści (1,4%), wyznawcy candomblé i okultyzmu (0,5%), buddyści i szintoiści (0,2%) oraz pozostali (1,7%). Niewierzący stanowią 7,4-10% społeczeństwa. Dane z 2000:
Dane z 2012[5]:
Przemieszanie elementów europejskich, afrykańskich i amerykańskich wytworzyło nową oryginalną kulturę. Najsłynniejszym festiwalem rozsławiającym Brazylię na cały świat jest odbywający się przed wielkim postem karnawał w Rio de Janeiro. Zawsze zaczyna się w sobotę przed Środą Popielcową i trwa nieprzerwanie cztery dni i noce. Narodowym tańcem jest Samba przywieziona przez niewolników z Angoli. Największym rzeźbiarzem okresu kolonialnego był Aleijadinho. Autorem narodowej powieści pod tytułem Os Sertões jest Euclides da Cunha.
Najpopularniejszym sportem w Brazylii jest piłka nożna. Reprezentacja Brazylii 5 razy zdobyła Mistrzostwo Świata. Za jednego z najlepszych w historii dyscypliny piłkarza na świecie wielu uważa Brazylijczyka Pelé.
Ogromną popularnością w Brazylii cieszą się wyścigi Formuły 1. Brazylijczycy doczekali się wielu wspaniałych kierowców. Szczególnie wspominają tragicznie zmarłego Ayrtona Sennę, który uważany jest za najlepszego kierowcę w historii F1. Obecnie w tej serii wyścigowej startują Felipe Massa i Bruno Senna.
Również w siatkówce halowej mężczyzn Brazylia od 5 lat jest absolutnym dominatorem, gdyż od 2003 roku wygrała większość ważnych turniejów międzynarodowych. Jednym z sukcesów jest pokonanie reprezentacji Polski w finale MŚ 2006 3:0. Największą gwiazdą reprezentacji Brazylii jest od ponad 10 lat Giba. W tej dyscyplinie warto odnotować również sukcesy pochodzących z tego kraju pań.
Coraz popularniejsza na świecie (i również w Polsce) staje się pochodząca ze stanu Bahia capoeira – tradycyjna brazylijska sztuka walki połączona z elementami tańca i egzotyczną muzyką. Sekcje różnych grup 'capoeira' prężnie działają też w wielu miastach Polski. Prócz capoeira Brazylijczycy opracowali kilka innych sztuk walki, takich jak luta livre i BJJ – brazylijską odmianę jiu-jitsu.
Brazylia zorganizuje Mistrzostwa Świata w piłce nożnej w 2014.
W 2016 roku w Rio de Janeiro odbędą się Letnie Igrzyska Olimpijskie.
Gospodarka kraju opiera się na eksploatacji przebogatych zasobów naturalnych, rolnictwie (największa na świecie ilość upraw kawy) i szybko rozwijającym się przemyśle.
W roku 2008 PKB wyniósł 1665 mld USD (10 326 USD na jednego mieszkańca). Pewien problem stanowi wysokie zadłużenie zagraniczne przekraczające 179 mld USD, jednak cały dług nie przekracza bezpiecznego poziomu 50% PKB.
Brazylia w składzie swoich sił zbrojnych posiada siły lądowe, marynarkę wojenną (Marinha do Brasil) w jej składzie lotnictwo morskie i piechotę morską (Corpo de Fuzileiros Navais) oraz siły powietrzne (Forca Aerea Brasileira). Brazylia realizowała program nuklearny mający na celu pozyskanie broni jądrowej. Został on jednak anulowany.
W Brazylii mieszka wiele osób polskiego pochodzenia. Polonia w Brazylii liczy sobie, według różnych źródeł, od 800 tysięcy do 3 milionów osób[6].
W celu reprezentowania wspólnoty brazylijsko-polskiej i jednoczenia Polaków rozsianych po całym terytorium Brazylii, w 1990 powstał Braspol, z siedzibą w Kurytybie. W dniu 6 maja 2012 r. w Salvadorze odbyły się wybory nowego zarządu oddziału Braspol Bahia. Prezesem został Maciej Maria Białkowski, a sekretarzem Ana Lúcia Ratajczyk.
|
|
Conteùdo de sensagent
calculado em 0,047s