definição e significado de Estonia | sensagent.com


   Publicitade E▼


 » 
alemão búlgaro chinês croata dinamarquês eslovaco esloveno espanhol estoniano farsi finlandês francês grego hebraico hindi holandês húngaro indonésio inglês islandês italiano japonês korean letão língua árabe lituano malgaxe norueguês polonês português romeno russo sérvio sueco tailandês tcheco turco vietnamês
alemão búlgaro chinês croata dinamarquês eslovaco esloveno espanhol estoniano farsi finlandês francês grego hebraico hindi holandês húngaro indonésio inglês islandês italiano japonês korean letão língua árabe lituano malgaxe norueguês polonês português romeno russo sérvio sueco tailandês tcheco turco vietnamês

Definição e significado de Estonia

Definição

definição - Wikipedia

   Publicidade ▼

Sinónimos

Locuções

   Publicidade ▼

Dicionario analógico

Wikipedia

Estonia

Z Wikipedia

Skocz do: nawigacji, szukaj
Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: MS Estonia – prom pasażerski, którego katastrofa w 1994 r. pociągnęła za sobą śmierć 852 ofiar.
Eesti Vabariik
Republika Estonii
od 1991[1]
Flaga EstoniiHerb Estonii
Hymn: Mu Isamaa
KonstytucjaKonstytucja Estonii
Język urzędowyestoński
Język używanyestoński, rosyjski
StolicaTallinn
Ustrój politycznyrepublika parlamentarna
Typ państwademokracja
Głowa państwaprezydent Toomas Hendrik Ilves
Szef rządupremier Andrus Ansip
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
129. na świecie
45 226 km²
0,0%
Liczba ludności (2008)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narodowości
149. na świecie
1 307 600[1]
29 osób/km²
Estończycy: 68,6%[2]
Rosjanie: 25,7%[2]
PKB (2008)
 • całkowite 
 • na osobę

26,3 mld USD[2]
20 113 USD
Jednostka monetarna1 korona estońska = 100 senti (EEK)
Osiedlanie się plemion ugrofińskichIII wiek p.n.e.
Podbój południa przez niemiecki zakon kawalerów mieczowych1208
Podbój północy przez Danię1219
Sekularyzacja zakonu1561
Włączenie do Szwecji1629
Włączenie do Imperium Rosyjskiego1721
Ogłoszenie niepodległości24 lutego 1918
Włączenie do ZSRR6 sierpnia 1940
Odzyskanie niepodległości20 sierpnia 1991
Wstąpienie do UE1 maja 2004
Religia dominującaluteranizm
Strefa czasowaUTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Kod ISO 3166EE
Domena internetowa.ee
Kod samochodowyEST
Kod telefoniczny+372
1  Dane szacunkowe za CIA The World Factbook [3], World Gazetteer szacuje liczbę mieszkańców w 2007 roku na ok. 1 333 000 [4]

Estonia (est. Eesti, Republika Estońska – Eesti Vabariik) – państwo w Europie Północnej, nad Morzem Bałtyckim, powstałe po I wojnie światowej. Członek Unii Europejskiej i NATO. Graniczy z Łotwą od południa i z Rosją od wschodu oraz z Finlandią przez Zatokę Fińską.

  • Całkowita granica lądowa: 633 km
  • Długość wybrzeża: 374 km
  • Długość granic z sąsiadującymi państwami: Łotwa 339 km, Rosja 294 km
  • Najwyższy punkt: Suur Munamägi 318 m n.p.m.
  • Najniższy punkt: Bałtyk 0 m

Spis treści

Nazwa

Nazwa Estonia (we współczesnym języku estońskim Eesti) może być wywodzona ze słowa Aestii, nazwy nadanej przez starożytnych Germanów ludom zamieszkującym tereny na północny wschód od Wisły. Rzymski historyk Tacyt w 98 r. n.e. po raz pierwszy pisał o ludach Aestii i wczesnych Skandynawach, nazywając ziemie na południe od Zatoki Fińskiej Eistland, a ich mieszkańców eistr.

Ustrój polityczny

Estońska deklaracja niepodległości, 1918r.
Ogłoszenie niepodległości Estonii w Parnawie (Pärnu) w 1918r.
 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Estonii.
Parlament Estonii

Estonia jest republiką wielopartyjną. Ustrój polityczny kraju ukształtowała konstytucja z 1992 roku. Kładzie ona szczególny nacisk na dominację jednoizbowego parlamentu, który nazywa się Riigikogu. Jest on ciałem legislacyjnym, wybieranym w 5-przymiotnikowych wyborach (proporcjonalnych) na 4 lata z 5% progiem wyborczym dla partii. W parlamencie zasiada 101 deputowanych. Najważniejszymi zadaniami parlamentu, oprócz stanowienia prawa, są:

  • zatwierdzanie rządu
  • wybór prezydenta na 5-letnią kadencję.

Mimo że prezydent posiada prawo weta wobec ustaw parlamentu, jego kompetencje ograniczają się do reprezentowania państwa i wskazania premiera po wyborach, których termin także on wyznacza.Głównym organem wykonawczym polityki państwa jest rząd, odpowiedzialny przed parlamentem. Parlament kontroluje go nie tylko przez votum zaufania/nieufności, ale także przez interpelacje i zapytania (tzw. godzina pytań do premiera w każdą środę).

Estonia a Skandynawia

Proponowana flaga Estonii, z krzyżem skandynawskim
Plik:Denmark-Norway in 1658, Treaty of Roskilde.GIF
Estonia jako część Szwecji w XVII wieku

Biorąc pod uwagę silne wpływy skandynawskie w Estonii, wielu Estończyków czuje się Skandynawami. Estończycy są najbliższymi krewnymi Finów, a wpływy szwedzkie czy duńskie były w Estonii bardzo silne. Sama nazwa stolicy Estonii – Tallinn znaczy "Duńskie Miasto". Wg prezydenta państwa, Toomasa Hendrika Ilvesa: "Estonia to postsocjalistyczny kraj skandynawski". Pod względem kulturowym, wyznaniowym i wieloma innymi Estonia jest dość podobna do sąsiedniej Finlandii, różnicą mogą być silne wpływy niemieckie w Estonii, których w Finlandii nie było w takim stopniu, nieco inna najnowsza historia, duża mniejszość rosyjska oraz liberalny model gospodarczy.

Geografia

Plik:Relief map of Estonia.gif
Ukształtowanie terenu

W skład Estonii wchodzi ponad 1500 wysp i wysepek w Zatoce Ryskiej (największe Sarema i Hiuma) o łącznej powierzchni 4,2 tys. km² (9,2% powierzchni kraju). Zachodnie wybrzeże silnie rozczłonkowane, niskie, północne – wysokie i strome. Większość obszaru stanowią tereny nizinne (średnia wysokość 50 m) z najwyższym wzniesieniem Suur Munamägi, sięgającym 318 metrów n.p.m. Rzeźba polodowcowa (moreny, drumliny, ozy, jeziora). W północno-wschodniej części wysoczyzna Pandivere (wys. do 166 m), na południu i południowym wschodzie wzniesienia Sakala, Otepää i Haanja (do 318 m). Klimat umiarkowany, przejściowy między morskim i kontynentalnym. Średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu (w lutym) wynosi od –6 °C na wschodzie, do –2 °C na zachodnich wyspach, w lipcu 16-17 °C. Suma roczna opadów 600-700 mm, maksimum od lipca do września. Gęsta sieć rzeczna, zwłaszcza w południowej części, główne rzeki: Narwa, Ema, Parnawa; ponad 1000 jezior (ok. 5% powierzchni kraju), największe Pejpus (graniczne z Rosją). Estonia leży w strefie lasów mieszanych. Na ubogich glebach piaszczystych rosną bory sosnowe (z sosną zwyczajną), na glebach bardziej żyznych lasy świerkowe (ze świerkiem pospolitym), niekiedy ze znacznym udziałem dębu szypułkowego i innych drzew liściastych. Lasy zajmują ok. 18% powierzchni kraju, torfowiska (przeważnie wysokie) i tereny podmokłe – 20%. Na wschód od Tallinna (na wybrzeżu Zatoki Fińskiej) Park Narodowy Lahemaa.

Największe wyspy należące do Estonii to:

Zobacz też: Wyspy Estonii; Rzeki Estonii

Historia

Lata 1225–1250, Estonia jako ziemie niemieckiego Zakonu kawalerów mieczowych i północna część należąca do Danii. Estonia przez wiele setek lat należała do zakonów niemieckich. Prawie do I wojny światowej język niemiecki odgrywał w Estonii bardzo ważną rolę, a wpływy niemieckie na kulturę ugrofińską Estończyków są bardzo silne.
Lata 1308-1455, Estonia jako część Prus Zakonnych z odkupioną od Danii częścią północną.
Rok 1466 – od tego roku Estonia na nowo przeszła pod władanie kawalerów mieczowych.
 Osobny artykuł: Historia Estonii.
Estonia (Esthland), 814.
Mapa fizyczna Estonii z okresu międzywojennego
  • 8000 p.n.e. – najstarsze ślady osadnictwa na terenie Estonii;
  • 3000 p.n.e. – osiedlają się plemiona ugrofińskie;
  • 100 – rzymski historyk Tacyt wspomina w swoich kronikach o Aestii, Aestiorum gentes;
  • VIII wiek - początki osiedlania się Wikingów na terenie Estonii.
  • IX-XII wiek – uzależnienie od księstw fińskich;
  • 1030 – pierwsze wzmianki o Tartu (Dorpat);
  • 1050 – pojawiają się zręby późniejszego miasta Tallinna;
  • 1154 – arabski badacz al-Idrisi umieszcza Tallinn w swoim atlasie pod nazwą Qalaven (Kalevan);
  • 1208Niemieccy Kawalerowie Mieczowi rozpoczynają swoją ekspansję na tereny estońskie (z terenów opanowanej już Łotwy), początek dwustuletniej walki z Zakonem. Od tego czasu zaczęły się w Estonii długie i bardzo silne wpływy niemieckie, rozpoczęło się niemieckie osadnictwo, panowanie i dominacja nad terytorium Estonii, w miastach rozpoczęła dominować, niemal całkowicie, kultura niemiecka, sytuacja ta trwała setki lat.
  • 1219 – duński król Waldemar II Zwycięski opanowuje północną część Estonii, w tym miasto Tallinn (zob. też Dannebrog - flaga duńska);
  • 1248 – Tallinn zostaje członkiem niemieckiej Hanzy; innymi miastami hanzeatyckimi są Tartu, Pärnu, Viljandi;
  • 1343-1345 – powstanie estońskie, Duńczycy sprzedają swoje terytorium kawalerom mieczowym;
  • 1523 – Tallinn staje się członkiem Ligi Hanzeatyckiej;
  • 1523-1526reformacja w Estonii;
  • 1525 – pojawia się pierwsza książka w języku estońskim (szybko zniszczona z powodu oskarżeń o herezję);
  • 1535 – pierwszy katechizm w języku estońskim;
  • 1558-1583- wojna o Inflanty, rozwiązanie zakonu kawalerów mieczowych, Estonia podzielona między Szwecję (północ) i Polskę (południe); kraj (po obu stronach granicy) liczy ok. 250 tys. mieszkańców);
  • 1600inkorporacja Estonii do Polski;
  • 1629Szwecja opanowuje tereny na północ od Dźwiny (Daugawy), cała Estonia znajduje się w ich rękach
  • 1632 – powstaje Uniwersytet Dorpacki (obecnie Tartu). Estonia liczy ok. 70-100 tys. mieszkańców;
  • 1690 – Estonia liczy ok. 350 tys. mieszkańców;
  • 1686 – pierwszy elementarz w języku estońskim;
  • 1700-1721wielka wojna północna: Estonia staje się częścią imperium rosyjskiego, wyznanie luterańskie, administracja niemiecka i status szlachty pozostają niezmienione; Estonia liczy ok. 150-170 tys. mieszkańców;
  • 1739 – pierwsza Biblia po estońsku;
  • 1790 – Estonia liczy ok. 500 tys. mieszkańców, składa się z dwóch guberni: estońskiej (stolica Rewal/Tallinn) i liwlandzkiej (stolica Ryga);
  • 1816 – zniesienie niewolnictwa w guberni estońskiej;
  • 1819 – zniesienie niewolnictwa w guberni liwlandzkiej;
  • 1857-61 – ukazuje się Kalevipoeg, estoński epos narodowy;
  • 1880-90 – nasila się polityka rusyfikacji;
  • 1918 – zjednoczenie wszystkich ziem estońskich w jedną gubernię estońską;
  • 24 lutego 1918 – deklaracja niepodległości;
  • 1918-20wojna estońsko-bolszewicka (wojna o niepodległość Estonii);
  • 2 lutego 1920 – traktat z Tartu, Rosja radziecka uznaje niepodległość Estonii i rezygnuje z "eksportu rewolucji". Pierwsze wybory do Riigikogu. Uchwalenie konstytucji na wzór szwajcarski: silna pozycja parlamentu, brak głowy państwa, zmiany w prawie uchwalane w referendum. Główne siły polityczne to: socjaldemokraci, prawicowy Związek Ludowy oraz centrowe partie drobnomieszczańskie. Większość mieszkańców to Estończycy (86%), ponadto Rosjanie (9%), oraz Niemcy. Liczna mniejszość szwedzka. Wyznaniowo kraj zdominowany przez Kościół luterański;
  • 1924powstanie komunistyczne w Tallinnie inspirowane przez ZSRR;
  • 1933 – nowy projekt konstytucji przygotowany przez ELV i zatwierdzony w referendum. Wprowadzenie systemu prezydenckiego: rząd i parlament wykonawcami jego woli. Ostatecznie konstytucja nie wchodzi w życie;
  • 1934Konstantin Päts ze "Związku Ludowego" obejmuje urząd premiera, pracuje nad zmianami w konstytucji, zawiesza działalność parlamentu, stowarzyszeń i partii politycznych (w tym faszystowskiego ruchu wabsów);
  • 1934 – Estonia liczy 1 126 416 mieszkańców, w tym 93% Estończyków;
  • Polityka zagraniczna: Kraj przyłącza się do powstałej 12.09 w Genewie "Ententy Bałtyckiej". Ponadto utrzymuje dobre stosunki z Polską, Wielką Brytanią i krajami skandynawskimi. Poprawnie układają się relacje z ZSRR;
  • 1938 – reforma ustrojowa. Nowa konstytucja. Wybory do dwuizbowego parlamentu. Konstantin Päts zostaje prezydentem.
  • 23 sierpnia 1939pakt Ribbentrop-Mołotow. Estonia w radzieckiej strefie wpływów
  • 28 września 1939 – Estonia godzi się na stacjonowanie Armii Czerwonej na swym terytorium. Liczba ich przewyższa prawie dwukrotnie liczbę wojska estońskiego (25 tys: 15 tys).
  • 1940 17 czerwca – Rosjanie wkraczają do Estonii. Następuje zmiana rządu na żądanie Żdanowa (emisariusza ZSRR w Estonii), nowym premierem zostaje Johannes Vares-Barbarus. 6 sierpnia kraj "wspaniałomyślnie" przyłączony do ZSRR, śmierć ok. 15.000 Estończyków w wyniku eksterminacji.
  • 1941 – deportacje czerwcowe (ok. 10 tys. osób zesłanych na Sybir, w tym były prezydent Konstantin Päts). Mniejszość szwedzka ewakuowana na wniosek rządu Szwecji do swego kraju.
  • 22 czerwca – wkroczenie wojsk niemieckich do Estonii spotyka się z pozytywną reakcją mieszkańców
  • 1944- Mniejszość szwedzka ewakuowana na wniosek rządu Szwecji do swego kraju.

Powrót do ZSRR, aneksja 5% terytorium przez RFSRR

  • 1944-1953 – estoński ruch oporu przeciwko sowieckiej okupacji ("Leśni Bracia"), 15 tys. osób ginie lub umiera z głodu.
  • 1944-1990 – na emigracji działa estoński rząd przeciwstawiający się aneksji kraju przez ZSRR (swą siedzibę ma w Sztokholmie i Oslo). Aneksji Estonii nie uznają m.in. Stany Zjednoczone i Watykan.
  • 1949 – początek kolektywizacji i "rozkułaczania"
  • 1959 – 1.203.000 mieszkańców w Estonii, w tym 74% Estończyków.
  • 1968 – pierwsze oznaki oporu przeciwko radzieckiej rzeczywistości
  • 1980 – "List 40". Protest przeciwko zmasowanej rusyfikacji. Strajki studentów w obronie kultury narodowej.
  • 1988 – "śpiewająca rewolucja". Demonstracje 300 tys. Estończyków w Tallinnie. Przywrócenie flagi narodowej. W listopadzie Rada Najwyższa przyjmuje deklarację suwerenności miażdżącą większością głosów (254:7).
  • 1990 – obywatele organizują się w Kongres Ludowy mający doprowadzić do przywrócenia państwowości estońskiej
  • 1991 – w referendum marcowym 78% obywateli popiera niepodległość państwa
  • 20 sierpnia Po puczu Janajewa Estonia deklaruje niepodległość, 6 września uznaną przez ZSRR. Na czele państwa stoi reformatorski komunista Edgar Savisaar.
  • 1992 – wprowadzenie restrykcyjnego prawa o obywatelstwie. Pojawia się korona estońska zamiast przejściowych talonów. Pierwsze wybory do Riigikogu. Na czele państwa stają dwaj konserwatyści: Lennart Meri (prezydent) i Mart Laar (premier).
  • 1993 – Estonia przyjęta do Rady Europy
  • 1994 – rosyjskie wojska opuszczają kraj
  • 1995 – powrót postkomunistów do władzy, 1999 rządy ponownie obejmuje prawica
  • 1998 – początek negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej
  • 2001 – postkomunista Arnold Rüütel wybrany na prezydenta
  • 2002 – zakończenie negocjacji przedakcesyjnych
  • 2003 – referendum unijne, zakończone sukcesem zwolenników akcesji
  • 2004 - akces do NATO
  • 2004 - akces do UE
  • 2007 – gwałtowne zamieszki w Tallinnie organizowane przez rosyjską mniejszość narodową, a spowodowane przeniesieniem pomnika żołnierza radzieckiego z centrum miasta na cmentarz wojskowy.


Deklaracja amerykańskiego departamentu stanu, z 1940r., nieuznająca włączenia Litwy, Łotwy i Estonii do ZSRR i stwierdzająca okupację tych krajów przez obce, sowieckie, wojska. Stany Zjednoczone i większość krajów zachodnich nigdy nie uznały włączenia krajów bałtyckich do ZSRR

Gospodarka

 Osobny artykuł: Gospodarka Estonii.
Ekonomiczne dane statystyczne na lata 2004-2006
PKB PPP
na 1 mieszkańca
PKB nominalne
na 1 mieszkańca
– wzrost PKB
26,85 mld USD
20 300 USD
13,89 mld USD
13 500 USD
11,4%
waluta:EEK
korona estońska
= 100 senti
struktura
zatrudnienia:
rolnictwo 11%
przemysł 20%
usługi 69%
udział % w PKB– rolnictwo 3,4%
– przemysł 28%
– usługi 68,6%
budżet
– dochody
– wydatki

5,994 mld USD
5,718 mld USD
inflacja4,4%
dług publiczny3,6% PKB
dług zagraniczny13,94 mld USD
rezerwy złota
i dewizy
2,344 mld USD
siła robocza673 000 ludzi
ludność żyjąca
poniżej ubóstwa
5%
bezrobocie4,5%
inwestycje32,4% PKB
przemysłowe produkcyjne
tempo wzrostu
8%
elektryczność
– produkcja
– konsumpcja

9,29 mld kWh
6,84 mld kWh
ropa naftowa
– produkcja
– konsumpcja

6,819 bb bar/d
60 000 bar/d
naturalny gaz
– produkcja
– konsumpcja

0 m³
1,44 mld m³
import12,03 mld USD
import
(najważniejsi partnerzy)
Finlandia: 19,7%
Niemcy: 13,9%
Rosja: 9,2%
Szwecja: 8,9%
Litwa: 6%
Łotwa: 4,7%
eksport9,68 mld USD
eksport
(najważniejsi partnerzy)
Finlandia: 26,3%
Szwecja: 13,2%
Łotwa: 8,8%
Rosja: 6,5%
Niemcy: 6,2%
Litwa: 4,6%

Kraj przemysłowo-rolniczy. Do 1991 wchodził w skład nadbałtyckiego regionu ekonomicznego ZSRR, silnie uzależniony od importu surowców i paliw. Reforma systemu gospodarczego została zapoczątkowana przed uzyskaniem niepodległości. Estonia jako pierwsze z państw powstałych po rozpadzie ZSRR opuściła w 1992 strefę rublową. Obecnie dynamicznie rozwijający się kraj (średniorocznie 9-12%, gospodarka oparta o usługi (69%). Przemysł to 28% PKB, a rolnictwo zaledwie 4%.

Duża komputeryzacja państwa. Znaczne pozyskanie torfu. Silnie rozwinięty przemysł maszynowy, elektroniczny, drzewny i meblarski, chemiczny i spożywczy. Głównym ośrodkiem jest stolica Tallinn. Produkcja energii 8,8 TWh, piwa 95 mln litrów. Uprawa głównie jęczmienia, pszenicy, ziemniaków i żyta, w hodowli większe znaczenie ma trzoda i bydło mięsne. Pomyślnie rozwija się rybołówstwo – 104 tys. ton ryb.

Port morski w Tallinnie należy do większych na Bałtyku. Sieć drogowa liczy 28 tys. km, a jej uzupełnieniem jest 958 km kolei (2005 r.). Coraz większe znaczenie ma turystyka (dochody przekraczają pół miliarda dolarów). Eksport 9.65 mld dolarów (2006 rok), import 12.61 mld (2006)dolarów. Wartość PKB w 2004 roku wyniosła 7,2 mld euro, czyli 5,4 tys. na mieszkańca.Bezrobocie: średnio 2% (2007 r.) (regiony zamieszkane przez Rosjan 10%).

Rolnictwo

Użytki rolne zajmują 32% powierzchni kraju (2000). Zbiory zbóż (jęczmień, owies, pszenica) 643 tys. t (1996), rośliny pastewne (gł. wieloletnie trawy), ziemniaki (0,6 mln t), len, w strefach podmiejskich – warzywa. Intensywna hodowla bydła mleczno-mięsnego (758 tys. sztuk – 1990), trzody chlewnej typu mięsnego (1 mln), owiec, kóz, drobiu. Rybołówstwo morskie, głównie porty rybackie: Tallinn, Parnawa, Haapsalu i Kuressaare.

Podział administracyjny

Estonia jest podzielona na 15 prowincji (est. maakonnad; lp. – maakond; 'powiat'). Prowincje z kolei dzielą się w sumie na 227 gmin dwóch rodzajów: 33 miejskie (linn) i 194 wiejskie (vald).

ProwincjaStolicaPowierzchnia
(km²)
Ludność
HiiuKärdla102310 289
SaareKuressaare292235 356
LääneHaapsalu238328 101
RaplaRapla298037 093
PärnuPärnu480789 660
HarjuTallinn4333521 410
Lääne ViruRakvere346566 743
Ida ViruJõhvi3364174 809
JärvaPaide262338 255
JõgevaJõgeva260437 647
ViljandiViljandi342256 854
TartuTartu2993148 872
PõlvaPõlva216531 954
VõruVõru230538 967
ValgaValga204435 059

Demografia

 Osobny artykuł: Demografia Estonii.
Statystyki demograficzne (2007)
Zmiana liczby ludności Estonii w latach 1970-2009 (w tysiącach)
Liczba ludności1 315 912
Ludność według wieku
0-14 lat15%
mężczyzn: 103 367
kobiet: 97 587
15-64 lat67,5%
mężczyzn: 427 043
kobiet: 468 671
ponad 64 lata17,5%
mężczyzn: 75 347
kobiet: 152 318
Piramida demograficzna Estonii (2005)
Średnia wieku
w całej populacji39,4 lat
mężczyzn36 lat
kobiet42,9 lat
Przyrost naturalny–0,313%
Współczynnik urodzeń10,17 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów13,3 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji–3,22 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat1,06 mężczyzn/kobiet
15-64 lat0,91 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat0,5 mężczyzn/kobiet
w całej populacji0,84 mężczyzn/kobiet
Umieralność niemowląt
w całej populacji7,59 martwych/1000 żywych urodzeń
płci męskiej8,77 martwych/1000 żywych urodzeń
płci żeńskiej6,34 martwych/1000 żywych urodzeń
Oczekiwana długość życia
w całej populacji72,3 lat
mężczyzn66,87 lat
kobiet78,07 lat
Rozrodczość1,41 urodzeń/kobietę
HIV/AIDS
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS1,1% (2003)
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS7800 (2003)
Liczba zmarłych na HIV/AIDSmniej niż 200 (2003)

Estończycy stanowią 68,6% ludności (spis z 2006 r.), Rosjanie 25,6% (głównie w Tallinnie, Kohtla-Jarve i Narwie), Ukraińcy 2,1%, Białorusini 1,3%, Finowie 0,9%; pozostali to głównie Tatarzy, Łotysze, Żydzi, Polacy i Litwini. Od początków lat 90. spadek liczby ludności. Przyrost naturalny od 1991 ujemny (–5,3‰ w 1995 i –4,1‰ w 1997). Wskaźnik urodzeń 8,7‰ (1997); w wieku do 14 lat 19% populacji, 65 lat i więcej 14%. Ludność miejska 69% (1997). Gęstość zaludnienia 29,4 osób na km² (największa w północnej części, między Tallinnem a Narwą). Główne miasta poza stolicą: Tartu, Narwa, Kohtla-Järve, Parnawa.

Ludność: 1 330 000 (2005)
Gęstość zaludnienia: 29,4/km²
Przyrost naturalny: –0,65% (2005)

Struktura etniczna

Po zajęciu Estonii przez ZSRR, do tego kraju przesiedlono wielu Rosjan i innych Słowian stanowiących dziś ponad 28% mieszkańców kraju, ludzie ci w dużej części nie znają języka estońskiego, dlatego nie mogą zdać egzaminu przyznającego obywatelstwo estońskie. Po odzyskaniu niepodległości Estonii obywatelstwo estońskie nie zostało przyznane przywiezionym za ZSRR Rosjanom i ich potomkom, muszą oni ubiegać się o nie tak jak obcokrajowcy.Narodowości według spisu z 2000 roku:

  • 67,9% Estończycy
  • 25,6% Rosjanie
  • 2,1% Ukraińcy
  • 1,3% Białorusini
  • 0,9% Finowie
  • 2,2% inni

Zobacz też

Estońscy Szwedzi

Religia

Estonia jest krajem silnie zlaicyzowanym, wyznaniem tradycyjnym jest Luteranizm (Protestantyzm). Struktura:

Język

Oficjalnym językiem kraju jest język estoński, należący do grupy języków ugrofińskich. Estoński jest bardzo blisko spokrewniony z językiem fińskim. Język estoński posiada także bardzo silne wpływy germańskie (głównie z niemieckiego i szwedzkiego), około 30% wszystkich słów pochodzi z tych języków, w tym najwięcej z dolnosaksońskiej odmiany języka niemieckiego.[3] Spowodowane jest to wielowiekową, niemiecką, szwedzką i duńską dominacją, osadnictwem i panowaniem na terenie Estonii. Podczas ery radzieckiej język rosyjski był obowiązkowo nauczany w szkołach i stąd powszechna jego znajomość, nie tylko wśród etnicznych Rosjan, ale również wśród starszych, 30-70-letnich Estończyków. Historia Estonii sprawia jednak, że nawet znający język rosyjski Estończycy nie chcą go używać i w praktyce wolą porozumiewać się w dowolny inny sposób, przy pomocy kilku znanych słów angielskich lub na migi. Współcześnie w szkołach, jako pierwszy obcy język wykładany jest raczej angielski, który jest stosunkowo powszechnie znany wśród młodych ludzi.

Języki, według spisu z 2000 roku:

Analfabetyzm, dane szacunkowe na rok 2003:

  • ogólnie: 0,2%
  • mężczyźni: 0,2%
  • kobiety: 0,2%

Polacy w Estonii

Emigracja polska do Estonii w latach 30. XX w. liczyła ok. 1 tys. osób. Polacy skupiali się głównie w Tallinnie, Narwie i Tartu. Byli to głównie rzemieślnicy i robotnicy. Pierwsze polskie organizacje w Estonii to: założony w 1929 roku Związek Narodowy Polski Jutrzenka w Tartu i założony w 1930 Związek Narodowy Polaków w Estonii w Tallinnie (1937 – 340 członków). Rozwijano działalność kulturalno-oświatową (chóry, biblioteki, teatry amatorskie i kółka samokształceniowe języka polskiego, historii i geografii).

W 1934 utworzono w Tallinnie pierwszą polską drużynę harcerską. W 1937-1939 w Estonii pracowało sezonowo około 4 tysięcy robotników rolnych, głównie z województwa wileńskiego i nowogrodzkiego. Część pozostała na stałe. W 1939 liczbę Polaków w Estonii szacowano na 1,5 tys. osób[potrzebne źródło]. 1940-1941 i 1944-1945 prześladowania ludności polskiej przez NKWD (m.in. deportacje na Syberię). Obecnie Estonię zamieszkuje 2,2 tys. Polaków[potrzebne źródło].

Największe miasta

 Osobny artykuł: Miasta Estonii.
MiastoLiczba
mieszkańców
Liczba
Estończyków
Procentowo
Estończyków
Tallinn400 387215 11453,7%
Tartu101 16980 39780%
Narwa68 68033314,9%
Kohtla-Järve47 679847917,8%
Pärnu45 50036 11280%
Viljandi20 75618 99591,5%
Sillamäe17 1997194,2%
Rakvere17 09714 49684,8%
Maardu16 738333120%
Valga14 323897062,6%
Kuressaare14 92514 54897,5%
Võru14 87913 41490%
Jõhvi12 112402233,2%
Haapsalu12 054958780%
Paide9642868390%

Kultura

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Galeria

Bibliografia

  • Jan Lewandowski, Historia Estonii, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002
  • Jan Lewandowski, Estonia, Warszawa 2001
  • Tomasz Paluszyński, Walka o niepodległość Estonii 1914-1920, Poznań 2007

Przypisy

  1. Formalnie władze Estonii w 1940 roku zgodziły się na inkorporację kraju do ZSRS jako republika związkowa. Po odzyskaniu niepodległości w 1990 roku Estonia uznała, że decyzja ta została wymuszona przez Związek Sowiecki. Formalnie obecne państwo estońskie jest uznawane przez własny rząd za tożsame z przedwojenną Republiką Estonii i jej kontynuatorkę.
  2. 2,0 2,1 MOFA :: Estonia
  3. Liin, Helgi 1968. Alamsaksa laensõnadest 16. ja 17. sajandi eesti kirjakeeles. – Emakeele Seltsi aastaraamat 13, 1967. Tallinn: Eesti Raamat, 47–7

Linki zewnętrzne

 

todas as traduções do Estonia


Conteùdo de sensagent

  • definição
  • sinónimos
  • antónimos
  • enciclopédia

 

4053 visitantes em linha

calculado em 0,031s