Języki zachodniosłowiańskie
Z Wikipedia
Języki zachodniosłowiańskie – jeden z trzech zespołów języków słowiańskich (obok języków wschodnio- i południowosłowiańskich), którymi posługuje się około 56 mln mówiących w Europie Środkowej.
Zespół dialektów zachodniosłowiańskich wyodrębnił się już w okresie wędrówki ludów, ale dopiero około VII wieku można mówić o jego odrębności. W okresie od VII do X wieku zachodzi jego wewnętrzne zróżnicowanie na dwie grupy etniczno-językowe: lechicką i łużycką, a w wieku IX doszła grupa czesko-słowacka (wcześniej przodkowie dzisiejszych Czechów i Słowaków wchodzili w obręb Słowian południowych, ale odcięci przez migracje Madziarów zwrócili się w stronę Słowian zachodnich). Podgrupę czesko-słowacką kontynuują języki czeski i słowacki, łużycką – dwa języki łużyckie, a lechicką – polski i kaszubski. Z tej ostatniej podgrupy wymarły w XVIII wieku języki pomorskie (z wyjątkiem kaszubskiego i słowińskiego, który zaniknął w XX wieku).
Spis treści |
Klasyfikacja języków zachodniowsłowiańskich
- indoeuropejskie
- słowiańskie (ok. 317 mln)
- zachodniosłowiańskie (ok. 61 mln)
- lechickie (ok. 46 mln)
- pomorskie (ok. 50 tys)
- kaszubski (ok. 50 tys) – uznawany również za dialekt polskiego
- słowiński † – uznawany również za gwarę dialektu/języka kaszubskiego
- połabski †
- polski (ok. 46 mln)
- śląski (ok. 1,2 mln) – w literaturze uznawany zwykle za dialekt polskiego
- pomorskie (ok. 50 tys)
- łużyckie (ok. 70 tys)
- dolnołużycki (ok. 15 tys)
- górnołużycki (ok. 55 tys)
- czesko-słowackie (ok. 15 mln)
- lechickie (ok. 46 mln)
- zachodniosłowiańskie (ok. 61 mln)
- słowiańskie (ok. 317 mln)
† – język wymarły
Przykłady
Poniższa tabelka ukazuje porównanie postaci niektórych słów w wybranych językach zachodniosłowiańskich:
polski | dolnołużycki | górnołużycki | czeski | słowacki | połabski drzewiański | kaszubski | śląski |
---|---|---|---|---|---|---|---|
człowiek | cłowjek | čłowjek | člověk | človek | clawak, clôwak | człowiek | czowjek |
wieczór | wjacor | wječor | večer | večer | vicer | wieczer | uodwjeczyrz |
brat | bratš | bratr | bratr | brat | brot | bracyn | braćik |
dzień | źeń | dźeń | den | deň | dôn | dzéń | dźyń |
ręka | ruka | ruka | ruka | ruka | ręka | rãka | rynka |
jesień | nazymje | nazyma | podzim | jeseň | prenja zaima, jisin | jeséń | podźim |
śnieg | sněg | sneh | sníh | sneh | sneg | snieg | śńyg |
lato | lěśe | lěćo | léto | leto | lato | lato | lato |
siostra | sotša | sotra | sestra | sestra | sestra | sostra | śestra |
ryba | ryba | ryba | ryba | ryba | ryba | rëba | ryba |
ogień | wogeń | woheń | oheň | oheň | widin | òdżiń | uogyń |
woda | woda | woda | voda | voda | wôda | wòda | woda |
wiatr | wětš | wětřik, wětr | vítr | vietor | wjôter | wiater | wjater |
zima | zymje | zyma | zima | zima | zaima | zëma | źyma |
Przykład tekstu
Poniżej znajduje się treść pierwszego artykułu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w niektórych językach zachodniosłowiańskich.
- Czeski:
- Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství.
- Górnołużycki:
- Wšitcy čłowjekojo su wot naroda swobodni a su jenacy po dostojnosći a prawach. Woni su z rozumom a swědomjom wobdarjeni a maja mjezsobu w duchu bratrowstwa wobchadźeć.
- Kaszubski:
- Wszëtczi lëdze rodzą sã wòlny ë równy w swòji czëstnoce ë prawach. Mają òni dostóne rozëm ë sëmienié ë nôlégô jima pòstãpòwac wobec drëdzich w dëchù bracënotë.
- Polski:
- Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
- Słowacki:
- Všetci ľudia sa rodia slobodní a sebe rovní, čo sa týka ich dostojnosti a práv. Sú obdarení rozumom a majú navzájom jednať v bratskom duchu.
- Śląski:
- Wszyjske ludźe rodzům śe swobodne a růwne we swojim werće a prawach. Sům uůne uobdarzůne filipym a sůmńyńym a majům powinność wzglyndym inkszych jak brat s bratym postympować.
Linki zewnętrzne
|