Słowacja
Z Wikipedia
Slovenská republika Republika Słowacka | |||||
| |||||
| |||||
Dewiza: Afferant Montes Pacem Populo (Niech góry przynoszą ludziom pokój) | |||||
Hymn: Nad Tatrou sa blýska (Nad Tatrami się błyska) | |||||
Język urzędowy | słowacki[1][2] | ||||
Język używany | słowacki i języki mniejszości narodowych[3][4] | ||||
Stolica | Bratysława | ||||
Ustrój polityczny | demokracja parlamentarna | ||||
Głowa państwa | prezydent Ivan Gašparovič | ||||
Szef rządu | premier Robert Fico | ||||
Powierzchnia • całkowita | 126. na świecie 49 035 km² | ||||
Liczba ludności (2008) • całkowita • gęstość zaludnienia • narodowości | 111. na świecie 5 455 000▲ 111 osób/km² Słowacy: 75,8% Węgrzy: 9,7% Romowie : 10%[5] Polacy : 4% Inne: 0,5% | ||||
PKB (2008) • całkowite • na osobę | 88,9 mld USD▲ 16 436▲ | ||||
PKB (PPP) (2008) • całkowite • na osobę | 119,2 mld USD▲ 22 024 USD▲ | ||||
Jednostka monetarna | 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) | ||||
Niepodległość | rozpad Czechosłowacji 1 stycznia 1993 | ||||
Strefa czasowa | UTC +1 – zima UTC +2 – lato | ||||
Kod ISO 3166 | SK | ||||
Domena internetowa | .sk | ||||
Kod samochodowy | SK | ||||
Kod telefoniczny | +421 | ||||
1 Dane szacunkowe na lipiec 2008, podane za CIA The World Factbook [4] 2 Dane na podstawie spisu powszechnego z 2001 roku 3 Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na 2008 (źródło: IMF) |
Słowacja, Republika Słowacka (słow. Slovensko, Slovenská republika[6]) – państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Graniczy z Austrią (127 km), Polską (597 km), Czechami (240 km), Ukrainą (98 km) oraz Węgrami (678 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1740 km. Do 1993 wchodziła w skład Czechosłowacji. Od maja 2004 kraj należy do Unii Europejskiej, a od 1 stycznia 2009 – do strefy euro. Stolicą państwa jest Bratysława, położona nad Dunajem przy granicy z Austrią i Węgrami.
Spis treści |
Geografia
Położenie i ukształtowanie powierzchni
Słowacja to państwo położone w Europie Środkowej, rozpościerające się na obszarze liczącym 49 034,7 km²[7]. Terytorium Słowacji pełni funkcję pomostu między wschodem i zachodem, czyli – między byłym Związkiem Radzieckim a Europą Zachodnią oraz między północą a południem, tj. pomiędzy Skandynawią a Bałkanami[8].
Słowacja znajduje się po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. Jest krajem górskim, ponieważ 61% jej powierzchni zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich, takie jak: Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niżne Tatry, Rudawy Słowackie, Wielka Fatra, Mała Fatra oraz Karpat Wschodnich, takie jak: Bieszczady i Wyhorlat. Najwyższy punkt Słowacji stanowi tatrzański szczyt górski Gerlach (2655 m n.p.m.). Góry obfitują w rozległe kotliny śródgórskie, z których największe to: Kotlina Koszycka i Kotlina Liptowska. Tereny nizinne zajmują stosunkowo niewielką część powierzchni kraju. Stanowią je trzy niziny: najmniejsza Nizina Zahorska na południowo-zachodnim skraju państwa, największa Nizina Naddunajska nad Dunajem, na południu i na południowym wschodzie Nizina Wschodniosłowacka z najniższym punktem powierzchni państwa przy przecięciu rzeki Bodrog z granicą państwa (94,7 m n.p.m.).
Klimat
Słowacja należy do strefy klimatu umiarkowanego. Pogórza północnej Słowacji charakteryzują się klimatem chłodnym, natomiast niziny południowej Słowacji – ciepłym. Między tymi obszarami zaznacza się klimat umiarkowanie ciepły. Średnia roczna temperatura powietrza waha się od 6 °C do 10 °C (stycznia: od 0°C do -6 °C; lipca: od 16 °C do 20 °C)[9]. Ilość opadów jest dostateczna (400-1200 mm rocznie), ale na nizinach zdarzają się susze, dlatego też stosuje się sztuczne nawadnianie.
Flora
Lasy, głównie iglaste i mieszane, zajmują około 40% powierzchni kraju, z największymi kompleksami leśnymi w środkowej Słowacji. Na Nizinie Naddunajskiej i na Nizinie Wschodniosłowackiej pierwotnie dominował step i lasostep, ale tereny te już dawno zostały zajęte pod intensywne rolnictwo.
Hydrologia
Słowacja ma gęstą sieć rzeczną, której 96% należy do zlewni Dunaju (zlewisko Morza Czarnego), a pozostałe 4% – do zlewni Wisły (zlewisko Morza Bałtyckiego). Największe rzeki Słowacji (wg przepływu) to: Dunaj, Wag (Váh), Hron, Morawa (Morava), Bodrog, Latorica, Laborec, a najdłuższe – Wag (Váh; 403km), Hron (284km), Ipola (Ipeľ; 232km), Nitra (197km), Hornad (Hornád; 193km), Dunaj (172km). Jeziora są niewielkie i leżą głównie w wysokich górach, natomiast liczne i duże są sztuczne zbiorniki wodne.
Największe słowackie jeziora to: Liptowska Mara i Jezioro Orawskie.
Parki narodowe
- Tatrzański Park Narodowy (TANAP, Tatranský národný park)
- Pieniński Park Narodowy (PIENAP, Pieninský národný park)
- Park Narodowy "Niżne Tatry" (NAPANT, Národný park Nízke Tatry)
- Park Narodowy "Mała Fatra" (Národný park Malá Fatra)
- Park Narodowy "Wielka Fatra" (Národný park Veľká Fatra)
- Park Narodowy "Słowacki Raj" (Národný park Slovenský raj)
- Park Narodowy "Połoniny" (Národný park Poloniny)
- Park Narodowy Płaskowyż Murański (Národný park Muránska planina)
- Park Narodowy "Słowacki Kras" (Národný park Slovenský kras)
Historia
Słowacja w prahistorii
Tereny zachodniej i południowej Słowacji od epoki żelaza zamieszkiwali Celtowie. Do dużego znaczenia doszło plemię Bojów. Budowało ono rozległe grody oppida, np. w miejscu dzisiejszej Bratysławy. Osady te stały się ośrodkami rozwiniętej gospodarki, m.in. wytwarzano w nich monety wzorowane na greckich heksadrachmach.
Wschodnia część kraju znajdowała się w orbicie wpływów trackich i kontrolowana była przez Daków.
W późniejszym czasie ziemiami słowackimi zawładnęły plemiona germańskie, wciąż jednakże istniały skupiska celtyckiej ludności na terenach peryferyjnych. Germanowie tych ziem to głównie Markomanowie na zachodzie i Kwadowie w południowo środkowej części kraju.
W latach 20-50 n.e. Kwadowie założyli królestwo, któremu przewodził Vannius - dawny najemnik rzymski. Jego było w zależności "lennej" od iliryjskiego Królestwa Pannoni.
W późniejszych latach rozwój Germanów spowodował wojny markomańskie, podczas których Rzymianie zapuszczali się na ziemie słowackie. W czasie jednej z takich wypraw legiony rzymskie doszły aż do okolic dzisiejszego Trenczyna, pozostawiając tam wykutą w skale inskrypcję.
Słowackie ziemie pozostawały w rękach Germanów aż po czasy wielkiej wędrówki ludów, kiedy to wyludniły się na skutek wojny Gepidów z Longobardami.
Średniowiecze
W VIII wieku na terenach dzisiejszej Słowacji powstało Księstwo Nitrzańskie. W 833 roku zostało podbite przez Mojmira I i odtąd aż do 906 roku obszar ten wraz z Czechami i Morawami tworzył państwo wielkomorawskie. W państwie tym działali m.in. św. Cyryl i Metody. Był to, oprócz XX wieku, jedyny okres w historii kraju, gdy był on związany administracyjnie z Czechami. Od 1001 lub 1003 roku, tereny Słowacji należały do Polski, po czym zostały podbite przez Królestwo Św. Stefana[10]. Od tego czasu stanowiły integralną część Węgier, tworząc jego północne komitaty (Węgry Górne). Północ kraju zamieszkana była przez ludność pochodzenia słowiańskiego, południe zaś stanowiło obszar intensywnej kolonizacji szlachty węgierskiej.
Słowacja w rękach Habsburgów
W 1526 roku, wraz z przejściem Węgier pod władanie dynastii Habsburgów Słowacja stała się częścią monarchii habsburskiej.
Status Słowacji w obrębie monarchii habsburskiej pozostawał niezmieniony nawet po reformie konstytucyjnej z 1867 roku, nadal stanowiła część Węgier i nie posiadała autonomii. Idée fixe ówczesnych panslawistów słowackich i czeskich było utworzenie w ramach państwa Habsburgów federacji ludów słowiańskich obejmującej Czechów, Słowaków, Rusinów oraz Słoweńców, mającej być przeciwwagą dla wpływów niemiecko-węgierskich w CK Monarchii (choć wielu Słowaków uważało się za "słowiański szczep węgierski" i ich celem było jedynie uzyskanie szerszej autonomii w węgierskiej części Austro-Węgier). Pomysły te nie zostały jednak zrealizowane z powodu niechęci Węgrów do dzielenia się władzą aż do czasu rozkładu wspólnego państwa w 1918 roku.
Czechosłowacja
Słowacja połączyła się wówczas – niezupełnie dobrowolnie i świadomie – z Czechami tworząc Czechosłowację. Do terytoriów zamieszkanych przez większość słowacką włączono też sporo terenów, gdzie Węgrzy byli większością lub jedyną narodowością – praktycznie cały południowy pas państwa był etnicznie węgierski, również stolica – Bratysława – zamieszkana była przez wielonarodowościową społeczność, wśród której Słowacy stanowili mniejszość. Było to złamanie zasady samostanowienia narodów głoszonej na konferencji w Wersalu – realnym powodem był fakt, że etnicznie słowackie ziemie były w większości mało urodzajne i górzyste, natomiast pas naddunajski obfitował w urodzajne gleby. Węgrzy nigdy się nie pogodzili z utratą ziem zamieszkanych przez rodaków, co było przyczyną napiętych stosunków czechosłowacko-węgierskich w okresie międzywojennym.
Pierwsza Republika Słowacka
Po układzie monachijskim z jesieni 1938 uzyskała szeroką autonomię w ramach Czechosłowacji (własny rząd cieszący się szerokimi kompetencjami). W latach 1939-45 formalnie pozostawała niepodległym państwem (Pierwsza Republika Słowacka na czele z księdzem Jozefem Tiso i Vojtechem Tuką), w rzeczywistości uzależniona była jednak od III Rzeszy. Musiała się jednak zrzec na korzyść Węgier swych terytoriów na południu – z Koszycami włącznie (były to ziemie zamieszkane w większości przez Węgrów oraz Rusinów – Ruś Zakarpacka). Brała udział w agresji na Polskę w 1939 (w nagrodę uzyskała kilkanaście wsi należących do Polski w latach 1921-1939 na Spiszu i na Orawie) oraz wojnie niemiecko-sowieckiej 1941-45. 29 sierpnia 1944 wybuchło Słowackie Powstanie Narodowe, które trwało kilka miesięcy. Po jego stłumieniu przez wojska niemieckie dalsze partyzanckie walki trwały do końca wojny.
Słowacja powojenna
W 1945 tereny Słowacji wróciły do federacji z Czechami na tych samych zasadach co przed 1938. W 1968 w wyniku reform "praskiej wiosny" rozszerzono autonomię Słowacji (duży wpływ na to miał przywódca państwa Alexander Dubček, sam z pochodzenia Słowak). Pokojowy podział Czechosłowacji na dwa suwerenne państwa nastąpił 1 stycznia 1993.
Ustrój polityczny i dzieje najnowsze
Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych (od 1999) na kadencję pięcioletnią. Ratyfikuje on umowy międzynarodowe, wysyła i przyjmuje ambasadorów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Jego kompetencje w polityce wewnętrznej są ograniczone: nominowanie premiera i rządu, prawo weta oraz inicjatywy ustawodawczej, możliwość rozwiązania parlamentu przed terminem w określonych konstytucyjnie sytuacjach. Prezydent dzieli się władzą wykonawczą z premierem, który stoi na czele gabinetu posiadającego poparcie większości jednoizbowego parlamentu – 150-osobowej Rady Narodowej Republiki Słowacji. Zarówno rząd, jak i prezydent w drodze specjalnej procedury referendalnej mogą zostać odwołani przez społeczeństwo, co jak na Europę Środkową jest rozwiązaniem nader oryginalnym.
Podstawy prawne funkcjonowania systemu partyjnego Słowacji
Podstawy prawne tworzenia i działalności partii politycznych zawarte są w art. 29 Konstytucji Republiki Słowackiej, w ustawie o zrzeszaniu się w partiach i ruchach politycznych, a także w wybranych postanowieniach ustawy o wyborach do Słowackiej Rady Narodowej. Finansowanie partii uregulowane jest w ustawie o ograniczeniu wydatków partii i ruchów politycznych na propagandę przed wyborami do Rady Narodowej. Partie i ruchy polityczne na Słowacji są jedynymi podmiotami politycznymi, które umożliwiają obywatelom tego państwa zdobycie mandatów parlamentarnych.
1998-2002
Na czele rządu Słowacji stał od 1998 Mikuláš Dzurinda – chrześcijański demokrata. W latach 1998-2002 przewodniczył szerokiej antymecziarowskiej koalicji socjalistów, chadeków i mniejszości węgierskiej. Głównym celem ówczesnego rządu było poprawienie fatalnego wizerunku Słowacji po kilkuletnich rządach Mečiara oraz integracja z UE i NATO.Funkcję prezydenta pełnił w latach 1999-2004 Rudolf Schuster, w kwietniu 2004 Słowacy zdecydowali się powierzyć ten urząd Ivanowi Gašparovičowi, byłemu współpracownikowi (do 2000) Mečiara, przewodniczącemu Rady Narodowej w latach (1992-1998).
2002-2006
W 2002 Dzurinda stanął na czele bardziej jednorodnej ideowo koalicji centroprawicowej (centroprawicowa Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna (SDKÚ), chadecki Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (KDH), Partia Węgierskiej Koalicji (SMK) i (do 2005) liberalny Sojusz Nowego Obywatela (ANO)). Opozycję stanowiły populistyczno-lewicowy Smer (Kierunek) z byłym działaczem komunistycznym Robertem Fico na czele, Ruch Na Rzecz Demokratycznej Słowacji (HZDS) Vladimíra Mečiara, Słowacka Partia Narodowa (SNS) kierowana przez Jána Slotę oraz Słowacka Partia Komunistyczna (KSS).
Za drugiej jego kadencji udało się, pomimo obstrukcyjnych działań podejmowanych przez prezydenta Rudolfa Schustera m.in.: wejść do NATO i UE oraz przeprowadzić śmiałe reformy gospodarcze (m.in. podatek liniowy CIT, PIT i VAT na poziomie 19%, niskie koszty zatrudnienia pracowników, ograniczenie wydatków socjalnych, prywatyzacja większości państwowych przedsiębiorstw, komercjalizacja służby zdrowia i państwowego szkolnictwa). Rząd Dzurindy był pierwszym rządem w Europie Środkowej, który wybrano na ponowną kadencję.
Od 2006
Obecnie funkcję premiera pełni Robert Fico popierany przez koalicję Partii Ludowej – Ruchu dla Demokratycznej Słowacji, Słowacką Partię Narodową oraz zwycięski Smer, którego jest przewodniczącym.
Zobacz też (ustrój polityczny)
- partie polityczne Słowacji
- wybory parlamentarne na Słowacji, 2002
- wybory prezydenckie na Słowacji, 2004
- wybory parlamentarne na Słowacji w 2006 roku
Podział administracyjny
Słowacja jest państwem unitarnym. Dzieli się na 8 krajów i 79 powiatów (okresów). Kraje dzielą się na powiaty (słow. okres), a te na gminy (słow. obec) miejskie lub wiejskie. Jednostki administracyjne szczebla krajowego i gminnego są również jednostkami samorządu terytorialnego.
# | nazwa polska | nazwa słowacka | stolica | powierzchnia (w tys. km²) | ludność w tys. (2001) |
---|---|---|---|---|---|
1 | Kraj bratysławski | Bratislavský kraj | Bratysława | 2,03 | 599 |
2 | Kraj trnawski | Trnavský kraj | Trnawa | 4,15 | 551 |
3 | Kraj trenczyński | Trenčiansky kraj | Trenczyn | 4,5 | 606 |
4 | Kraj nitrzański | Nitriansky kraj | Nitra | 6,34 | 713 |
5 | Kraj żyliński | Žilinský kraj | Żylina | 6,79 | 692 |
6 | Kraj bańskobystrzycki | Banskobystrický kraj | Bańska Bystrzyca | 9,46 | 662 |
7 | Kraj preszowski | Prešovský kraj | Preszów | 8,99 | 790 |
8 | Kraj koszycki | Košický kraj | Koszyce | 6,75 | 766 |
mapa podziału administracyjnego |
Gospodarka
Ekonomiczne dane statystyczne na rok 2005 | |
– PKB (PSN) – tys. na 1 mieszkańca – PKB – tys. na 1 mieszkańca – wzrost PKB | 96,35 mld USD 17,7 USD 30,7 mld USD 7,9 USD 5,5% |
waluta: | Euro = 100 eurocentów EUR |
struktura zatrudnienia: | – rolnictwo 5,8% – przemysł 29,3% – usługi 64,9% |
udział % w PKB | – rolnictwo 5,5% – przemysł 28,4% – usługi 65,9% – budownictwo 9,0% |
budżet: – dochody – wydatki | 22,7 mld USD 23,2 mld USD |
inflacja: | 4,4% |
dług publiczny: | 36,1% PKB |
dług zagraniczny: | 26,54 mld USD |
rezerwy złota i dewizy: | 15,5 mld USD |
siła robocza: | 2,629 mln ludzi |
bezrobocie: | 10,2% |
inwestycje | 27,6% PKB |
tempo wzrostu produkcji przemysłowej | 7,8% |
źródła energii: | – paliwa kopalne bd – energia wodna bd – energia atomowa bd |
elektryczność: – produkcja – konsumpcja | 30,57 mld kWh 24,8 mld kWh |
ropa naftowa: – produkcja – konsumpcja | 3 808 bar/d 71 400 bar/d |
gaz ziemny: – produkcja – konsumpcja | 165 mln m³ 6,72 mld m³ |
import: | 41,84 mld USD |
import (najważniejsi partnerzy) | Niemcy: 25,1% Czechy: 19,3% Rosja: 10,5% Austria: 6,1% Polska: 4,7% Węgry: 4,6 Włochy: 4,5% |
eksport: | 39,64 mld USD |
eksport (najważniejsi partnerzy) | Niemcy: 26,2% Czechy: 14,1% Austria: 7,1% Włochy: 6,7% Polska: 6,3% Węgry: 5,7 |
Demografia
Zmiana liczby ludności Słowacji w latach 1993-2003 (w tysiącach) |
---|
- Liczba mieszkańców: 5 400 998 (2007)[7]
- Średnia gęstość zaludnienia: 110 os./km²
- Przyrost naturalny: 0,15% (2005)
- Skład etniczny:
- Religia:
- katolicy: 68,9%
- luteranie: 6,93%
- prawosławni i grekokatolicy: 5,2%
- kalwini: 1,9%
- Średnia długość życia:
- mężczyźni: 71 lat (2005)
- kobiety: 79 lat (2005)
Największe miasta
# | Miasto | Ludność | Kraj | Plik:Kosice - State Theatre and Main Street.JPG Plik:Svatopluks Square.JPG |
---|---|---|---|---|
1 | Bratysława | 430 000 | Kraj bratysławski | |
2 | Koszyce | 235 000 | Kraj koszycki | |
3 | Preszów | 95 000 | Kraj preszowski | |
4 | Nitra | 90 000 | Kraj nitrzański | |
5 | Żylina | 85 000 | Kraj żyliński | |
6 | Bańska Bystrzyca | 85 000 | Kraj bańskobystrzycki | |
7 | Trnawa | 70 000 | Kraj trnawski | |
8 | Plik:MartinCOA.PNG Martin | 60 000 | Kraj żyliński | |
9 | Trenczyn | 60 000 | Kraj trenczyński | |
10 | Poprad | 60 000 | Kraj preszowski | |
11 | Prievidza | 55 000 | Kraj trenczyński | |
12 | Zvolen | 45 000 | Kraj bańskobystrzycki |
Kultura
Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO:
- Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze
- Vlkolínec – skansen architektury ludowej
- Zamek Spiski i okoliczne zabytki
- Bardiów – średniowieczne miasto obronne we wschodniej Słowacji, dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską (synagoga z XVIII wieku)
- Drewniane kościoły w słowackich Karpatach
Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa przyrody UNESCO:
- Jaskinie w Słowackim Krasie
- Dobszyńska Jaskinia Lodowa w Słowackim Raju
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zákon Národnej rady Slovenskej republiky o štátnom jazyku Slovenskej republiky (słow.). W: Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. Štátny jazyk [on-line]. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ Prvá hlava. Prvý oddiel. Základné ustanovenia. Čl.6 (słow.). W: Ústava Slovenskej republiky [on-line]. Bratislava: Kancelária Národnej rady Slovenskej republiky. Organizačný odbor, ISBN 80-89052-20-7, 2004. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ Zákon č. 184/1999 Z.z. z 10. júla 1999 o používaní jazykov národnostných menšín (słow.). W: Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. Menšinové a regionálne kultúry [on-line]. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ Koncepcia starostlivosti o štátny jazyk Slovenskej republiky. (słow.). W: Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. Štátny jazyk [on-line]. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ Romowie na Słowacji
- ↑ Slovensko. Základné údaje (słow.). W: Úrad vlády Slovenskej republiky [on-line]. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ 7,0 7,1 Mestská a obecná štatistika. (słow.). W: Štatistický úrad Slovenskej republiky [on-line]. [dostęp 2009-07-25].
- ↑ Tibor Blážik: Slovensko ako spojnica sever-juh a východ-západ. Acta Facultatis Rerum Naturalium Universitatis Comenianae. Bratislava: 1996, seria: Geographica, nr 39.
- ↑ Róbert Čeman a kol.: Slovenská republika. Zemepisný atlas. Bratislava: Mapa Slovakia Plus s.r.o., 2005, ss. 4-19. ISBN 80-8067-138-9.
- ↑ Nie jest jasne, w którym momencie Słowacja odpadła od Polski. W historiografii przyjmowane są przede wszystkim dwa możliwe przedziały czasowe: 1007-1009 i 1030-1031, z czego drugi przeważa w nowszych pracach (Labuda G.,Granice południowe Polski w X i XI wieku czyli castrum Trecen w dokumentach biskupstwa wrocławskiego (1155, 1245) w Studia nad początkami państwa polskiego, tom II, s. 212-239). Spotkać można też daty 1018 i 1029.
Źródła
- Antoni Wrzosek Czechosłowacja, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Henryk Batowski Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne, wydanie II poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982, ISBN 83-08-00581-0
- Michał Parczewski, Sylwester Czopek (red.) Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Materiały z konferencji – Rzeszów 9-11 V 1995, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Instytut Archeologii UJ w Krakowie, Rzeszów 1996, ISBN 83-905798-1-2
- Michał Jagiełło Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim, tom 1 i 2, Biblioteka Narodowa, Podhalańska Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Warszawa 2005, ISBN 83-7009-451-1
- Leszek Engelking, Słowacja. (W:) Słownik Historyczny Europy Środkowo-Wschodniej, pod red. J. Tyszkiewicza, t. I: Państwa Grupy Wyszehradzkiej, Stowarzyszenie Wschód–Zachód 2006, Warszawa
- Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, Książka i Wiedza, Warszawa 2005, ISBN 83-05-13401-6
- Jerzy Tomaszewski Czechy i Słowacja, Wydawnictwo "Trio", Warszawa 2006, ISSN 1734-1939, ISBN 978-83-7436-040-1
- Wiesława Rusin, Barbara Zygmańska Słowacja. Przewodnik Pascala, Wydawnictwo "Pascal", Bielsko-Biała 2006, ISBN 83-7304-679-8
Linki zewnętrzne
|
Czechosłowacja | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1918-1938 | II wojna światowa (1938–1945) | 1945–1948 | 1948–1989 | 1989–1992 | Rozpad | |||||
Czechy, Morawy, Śląsk Czeski | kraje koronne Austro-Węgier | Pierwsza Republika Czechosłowacka (ČSR) (1918–1938) | Kraj Sudecki i inne tereny zajęte przez III Rzeszę po układzie monachijskim 1938 (1938–1945) | Trzecia Republika Czechosłowacka (ČSR) (1945–1948) | Republika Czechosłowacka (ČSR) (1948–1960) | Czechosłowacka Republika Socjalistyczna (ČSSR) (1960–1990) od 1969- Czeska Republika Socjalistyczna i Słowacka Republika Socjalistyczna | Czeska i Słowacka Republika Federalna (ČSFR) (1990–1992) składająca się z Republiki Czeskiej i Republiki Słowackiej | Republika Czeska (od 1993) | ||
Druga Republika Czechosłowacka (ČSR) (1938–1939) Zawierająca autonomiczne regiony Słowacji i Ukrainy Karpackiej | Protektorat Czech i Moraw (1939–1945) | |||||||||
Słowacja | Republika Słowacka (1939–1945) | Słowacja (od 1993) | ||||||||
Południowa Słowacja i płd. Ukraina Karpacka przyznane w I arbitrażu wiedeńskim (1938) Węgrom, Karpato-Ukraina zajęta przez Węgry 15 III 1939 (1938–1947) | ||||||||||
Ruś Zakarpacka | USRR (1944/1946–1991) | Obwód zakarpacki Ukrainy (od 1991) | ||||||||
Czechosłowacki Rząd na Uchodźstwie |