XIX wiek
Z Wikipedia
<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>
Lata 1800-1809 Lata 1810-1819 Lata 20. Lata 30. Lata 40. Lata 50. Lata 60. Lata 70. Lata 80. Lata 90.
1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900
Spis treści |
XIX wiek w metodologii historii
Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XIX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1801 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1789 rok (początek rewolucji we Francji, zaś w odniesieniu do Polski 1795 (III rozbiór Polski). Za koniec XIX wieku w pracach naukowych najczęściej uznaje się 1914 lub 1918 rok[1].
Wydarzenia historyczne
- 1801
- 9 lutego - zawarto traktat pokojowy w Lunéville
- Królestwo Wielkiej Brytanii i Królestwo Irlandii połączono w Zjednoczone Królestwo
- 1805
- zawiązanie koalicji antyfrancuskiej
- zawarto traktat pokojowy w Preszburgu
- 1806
- 26 marca - Napoleon oficjalnie uznał prawo Andory do niepodległości
- 12 lipca - utworzenie Związku Reńskiego
- 14 października - klęska Prus w bitwach pod Jeną i Auerstedt
- 1807 - zawarto traktat pokojowy w Tylży
- 1811 - pierwsze miasto przekroczyło 1 mln mieszkańców (Londyn miał 1 009 546 osób)
- 1812 - wybuch wojny francusko-rosyjskiej
- 1815
- marzec - ucieczka Napoleona z wyspy Elby
- 9 czerwca - kongres wiedeński (podpisanie aktu końcowego)
- wrzesień - zawarto Święte Przymierze
- 20 czerwca 1819 - pierwszy rejs statku parowego przez Atlantyk
- 1826 - pierwsze zdjęcie wykonane przez Josepha-Nicéphorea Niépce
- 29 listopada 1830 - powstanie listopadowe
- 25 lutego 1837 - pierwszy silnik elektryczny (Amerykanin, Th. Davenport)
- 1861
- 1862 - podczas wojny secesyjnej doszło do pierwszej bitwy między opancerzonymi okrętami (pojedynek "Virginii" z "Monitorem")
- 22 stycznia 1863 - powstanie styczniowe
- 28 września 1864 - utworzenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników; I Międzynarodówka
- 1871
- 10 marca 1876 - pierwszy telefon (A.G.Bell, Edynburg)
- 24 kwietnia 1877 - wybuch wojny rosyjsko-tureckiej
- 1886 - Benz Patent-Motorwagen Nummer 1 pierwszym automobilem
- 1888 - Roundhay Garden Scene pierwszym filmem świata
Władcy brytyjscy w XIX wieku
# | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
---|---|---|---|---|---|---|
60 | Jerzy III | 4 czerwca 1738 Londyn | 29 stycznia 1820 Windsor | 1760-1820 | Fryderyk Ludwik (1707-1751), książę Walii Augusta von Sachsen-Gotha (1719-1772), c. Fryderyka II, księcia Sachsen-Gotha-Altenburg | |
61 | Jerzy IV | 12 sierpnia 1762 St. James's Palace | 26 czerwca 1830 Windsor | 1820-1830 | Jerzy III (1738-1820), król Wielkiej Brytanii Charlotta (1744-1818), c. Karola Ludwika Fryderyka, księcia Mecklemburg-Strelitz-Mirow | |
62 | Wilhelm IV | Plik:William.IV.of.Great.Britain.JPG | 21 sierpnia 1765 Buckingham | 20 czerwca 1837 Windsor | 1830-1837 | Jerzy III (1738-1820), król Wielkiej Brytanii Karolina (1744-1818), c. Karola Ludwika Fryderyka, księcia Mecklemburg-Strelitz-Mirow |
63 | Wiktoria | 24 maja 1819 Kensington | 22 stycznia 1901 wyspa Wight | 1837-1901 | Edward August (1767-1820), książę Kentu Wiktoria (1786-1861), c. Franciszka Fryderyka, księcia Sachsen-Coburg-Saalfeld |
Władcy Francji w XIX wieku
# | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
---|---|---|---|---|---|---|
51 | Napoleon I | 15 sierpnia 1769 Ajaccio | 5 maja 1821 Wyspa św. Heleny | 1804-1814 | Carlo Buonaparte (1746-1785) Maria Letizia Ramolino (1750-1836), c. Giovanniego Geronimo Ramolino | |
52 | Ludwik XVIII | 17 listopada 1755 Wersal | 16 września 1824 Paryż | 1814-1815 | Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski | |
53 | Napoleon I | 15 sierpnia 1769 Ajaccio | 5 maja 1821 Wyspa św. Heleny | 1815 | Carlo Buonaparte (1746-1785) Maria Letizia Ramolino (1750-1836), c. Giovanniego Geronimo Ramolino | |
54 | Ludwik XVIII | 17 listopada 1755 Wersal | 16 września 1824 Paryż | 1815-1824 | Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski | |
55 | Karol X Burbon | Plik:François Pascal Simon Gérard 006.JPG | 9 października 1757 Wersal | 6 listopada 1836 Gorizia | 1824-1830 | Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski |
56 | Ludwik Filip I | 6 października 1773 Paryż | 26 sierpnia 1850 Claremont | 1830-1848 | Filip Égalité (1747-1793), książę Orleanu Ludwika Maria Adelajda de Bourbon-Penthievre (1753-1821), c. Ludwika Jana Marii, księcia Penthievre | |
57 | Napoleon III | Plik:Napoleon3.PNG | 20 kwietnia 1808 Paryż | 9 stycznia 1873 Chislehurst | 1852-1870 | Ludwik Bonaparte (1778-1846), król Holandii Hortensja de Beauharnais (1783-1837), c. wicehrabiego Aleksandra de Beauharnais |
Prezydenci USA w XIX wieku
A
- John Acton - angielski pisarz polityczny.
B
- Michał Bakunin - anarchista rosyjski.
- Frederic Bastiat - pisarz polityczny
- Ludwig van Beethoven - kompozytor niemiecki.
- Otto von Bismarck - I kanclerz Rzeszy Niemieckiej.
- Simón Bolívar - wenezuelski rewolucjonista.
- Johannes Brahms - kompozytor niemiecki.
- Aaron Burr - polityk amerykański.
- Frances Hodgson Burnett - angielska powieściopisarka
C
D
- Charles Darwin - biolog brytyjski, twórca teorii ewolucji.
- Jefferson Davis - prezydent Stanów Konfederacji.
- Karol Dickens - pisarz brytyjski.
- Benjamin Disraeli - brytyjski polityk
- Gaetano Donizetti - włoski kompozytor.
E
F
G
- William Ewart Gladstone - brytyjski polityk - liberał.
- Johann Wolfgang Goethe - pisarz niemiecki.
- Ulysses Grant - generał wojsk Unii podczas Wojny Secesyjnej, osiemnasty prezydent Stanów Zjednoczonych
H
- Karl Ludwig von Haller - szwajcarski konserwatywny myśliciel polityczny.
- Georg Wilhelm Friedrich Hegel - filozof niemiecki.
- Theodor Herzl - założyciel syjonizmu.
- Wiktor Hugo
I
J
K
L
- Robert E. Lee - generał wojsk Konfederacji podczas Wojny Secesyjnej
- Aleksander Lesser
- Abraham Lincoln
- Joseph Lister
M
- Karol Marks - niemiecki filozof i socjolog
- Klemens von Metternich - kanclerz Austrii
- Adam Mickiewicz - poeta polski
- Édouard Manet - malarz francuski
- Claude Monet - malarz francuski
N
- Napoleon Bonaparte - cesarz Francuzów.
- Florence Nightingale - twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa.
- Friedrich Nietzsche - filozof niemiecki.
O
P
- Emmeline Pankhurst - brytyjska sufrażystka.
- Ludwik Pasteur - francuski lekarz i odkrywca.
- Edgar Allan Poe - pisarz i poeta amerykański.
- Pierre Joseph Proudhon - socjalista francuski.
- Bolesław Prus - właśc. Aleksander Głowacki pisarz polski.
R
- Gioacchino Rossini - włoski kompozytor
S
- George Bernard Shaw - brytyjski dramaturg.
- Friedrich Schleiermacher - filozof i teolog niemiecki.
- Arthur Schopenhauer - filozof niemiecki.
- Franz Schubert - kompozytor austriacki.
- Henryk Sienkiewicz - polski pisarz.
- Herbert Spencer - brytyjski liberał, filozof i myśliciel polityczny.
- George Stephenson - brytyjski konstruktor maszyn parowych
T
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord francuski biskup i polityk.
- Nikola Tesla serbski wynalazca, poeta i malarz. Twórca koncepcji generowania i wykorzystania prądu przemiennego.
- Alexis de Tocqueville - francuski autor polityczny. liberał.
- Romuald Traugutt - oficer rosyjski , potem powstaniec polski.
- Mark Twain - pisarz amerykański.
- Richard Trevithick - angielski wynalazca.
V
- Juliusz Verne - francuski pisarz, ojciec literatury Science fiction.
W
- Richard Wagner - kompozytor niemiecki.
- Alfred Russel Wallace
- Herbert George Wells - pisarz brytyjski (science fiction)
- Aleksander Wielopolski - polski polityk konserwatysta.
- Wiktoria (królowa)
- Oscar Wilde - dramaturg brytyjski (irlandzki).
Z
Przypisy
- ↑ Kamil Janicki, Bolączki periodyzacji, "Histmag.org", 2.08.2008.
- ↑ 2,0 2,1 Zmarł będąc wiceprezydentem.
- ↑ Zrezygnował będąc wiceprezydentem.
- ↑ 4,0 4,1 Zmarł.
- ↑ Demokrata na liście Wigów.
- ↑ Nie zaprzysiężony tego dnia, który przyjęło się uważać za początek jego kadencji.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Zmarł będąc wiceprezydentem, nie zastąpiony.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Zamordowany.
- ↑ Demokrata na liście Republikanów.
Zobacz też
- konflikty zbrojne XIX wieku
- rewolucja przemysłowa
- Belle époque
- Australia w XIX wieku
- kolonializm
- epoka wiktoriańska
- esperanto
- nacjonalizm
- panslawizm
- pangermanizm
- panhellenizm
- Skonfederowane Stany Ameryki
- socjalizm
- syjonizm
- Rasizm
- impresjonizm
- fantastyka naukowa
- neokantyzm
- pozytywizm
- wynalazki wieku XIX
- steampunkaf:19de eeu
als:19. Jahrhundertar:ملحق:قرن 19an:Sieglo XIXast:Sieglu XIXaz:XIX əsrbn:১৯শ শতাব্দীzh-min-nan:19 sè-kíbe:19 стагоддзеbe-x-old:19 стагодзьдзеbs:19. vijekbr:XIXvet kantvedbg:19 векca:Segle XIXcv:XIX ĕмĕрceb:Siglo 19cs:19. stoletícy:19eg ganrifda:19. århundredede:19. Jahrhundertet:19. sajandel:19ος αιώναςen:19th centuryes:Siglo XIXeo:19-a jarcentoeu:XIX. mendeafa:سده ۱۹ میلادیfo:19. øldfr:XIXe sièclefy:19e ieuga:19ú haoisgv:19oo eashgd:19mh Linngl:Século XIXgan:19世紀ko:19세기hy:19-րդ դարhr:19. stoljećeio:19ma yar-centoid:Abad ke-19os:XIX æнусis:19. öldinit:XIX secolohe:המאה ה-19jv:Abad kaping 19ka:XIX საუკუნეkk:19 ғ.kw:19ves kansbledhensw:Karne ya 19ku:Sedsala 19'anla:Saeculum 19lv:19. gadsimtslb:19. Joerhonnertlt:XIX amžiuslij:XIX secololi:Negentiende iewjbo:18xyxymoilmo:XIX seculhu:19. századmk:19 векmi:Rautau 19mr:इ.स.चे १९ वे शतकarz:القرن التسعتاشرms:Abad ke-19nl:19e eeuwnds-nl:19e eeuwja:19世紀nap:XIX seculono:19. århundrenn:1800-taletnrm:XIXe s.nov:19esmi sekleoc:Sègle XIXmhr:XIX курымuz:XIX asrnds:19. Johrhunnertpt:Século XIXksh:19. Joohunndotro:Secolul al XIX-leaqu:19 ñiqin pachakwataru:XIX векsah:XIX үйэse:1800-lohku (jahkečuohti)stq:19. Jierhunnertsq:Shekulli XIXscn:Sèculu XIXsimple:19th centurysk:19. storočiesl:19. stoletjeckb:سەدەی ١٩یەمsr:19. векsh:19. vijeksu:Abad ka-19fi:1800-lukusv:1800-taletta:19ம் நூற்றாண்டுkab:Lqern wis XIXtt:19. yözth:คริสต์ศตวรรษที่ 19tr:19. yüzyıltk:19-njy asyruk:19 століттяur:1800صبمvec:XIX secołovi:Thế kỷ 19fiu-vro:19. aastagasadawa:19inme siekeyi:19טער י"הyo:Ọ̀rúndún 19zh-yue:19世紀diq:Seserra 19ine