Þýskaland
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Bundesrepublik Deutschland
Sambandslýðveldið Þýskaland
Þýski fáninn
Skjaldarmerki Þýskalands
Einigkeit und Recht und Freiheit
(Þýska: Eining, réttlæti og frelsi)
Opinbert tungumál
Þýska¹
Höfuðborg
Berlín
Forseti
Horst Köhler
Kanslari
Angela Merkel
Flatarmál
- Samtals
- % vatn
61. sæti
357.022 km²
2,18%
Fólksfjöldi
- Samtals (2003)
- Þéttleiki byggðar
13. sæti
82.544.000
231/km²
Upphaf/sameining
Verdun-samningurinn (843)
18. janúar 1871
23. maí 1949
3. október 1990
Gjaldmiðill
Evra € ²
Tímabelti
UTC+1 (UTC+2 á sumrin)
Þjóðsöngur
Das Lied der Deutschen (aðeins þriðja erindi)
Þjóðarlén
.de
Landsnúmer
+49
(¹) danska, lágþýska, sorbínska, rómaní og frísneska eru viðurkennd tungumál minnihlutahópa innan Þýskalands
(²) Fyrir 2002: Þýskt mark.
Sambandslýðveldið Þýskaland (þýska: Bundesrepublik Deutschland; 
framburður.) er fjölmennasta land Evrópu utan Rússlands og mikið iðnaðarveldi. Landið er í miðju Evrópusambandinu og er aðili að NATO. Lönd sem liggja að Þýskalandi eru í réttsælis röð: Danmörk, Pólland, Tékkland, Austurríki, Sviss, Frakkland, Lúxemborg, Belgía og Holland.
Efnisyfirlit
Saga Þýskalands
Þýskaland.
Þýska tungumálið og samkennd meðal Þjóðverja er yfir þúsund ára gömul en sameinað þýskt þjóðríki varð þó ekki til fyrr en með stofnun Þýska keisaradæmisins árið 1871.
Þýskaland rekur uppruna sinn til Verdun-samningsins frá 843 en með honum var Frankaveldi skipt upp í vesturhluta sem varð að Frakklandi nútímans, miðhluta sem tók yfir Norður-Ítalíu, Niðurlöndin og fleiri svæði og austurhluta sem myndaði hið Heilaga rómverska ríki sem einnig hefur verið kallað Fyrsta ríkið. Það var til í ýmsum myndum allt til 1806 en var þó aldrei meira en mjög laustengt bandalag smá konungsríkja og hafði auk þess fleiri þjóðir en þá þýsku innan sinna vébanda.
Á þessum þúsund árum juku Þjóðverjar mjög við áhrif sín í gegnum kaþólsku kirkjuna, Norður-krossferðirnar og Hansasambandið.
Fornöld (100 f.Kr. – 300 e.Kr.)
Talið er að rekja megi uppruna germanskra þjóðflokka til bronsaldar Norður-Evrópu (um 1800-600 f.Kr.) eða í síðasta lagi til járnaldar Norður-Evrópu (5. öld-1. öld f.Kr.) Þjóðflokkarnir breiddust út til suðurs, austurs og vesturs frá suðurhluta Skandinavíu og norðurhluta Þýskalands á 1. öld f.Kr. og komust þá í kynni við keltneska þjóðflokka í Gallíu og íranska og slavneskra þjóðflokka í Austur-Evrópu. Lítið er vitað um sögu germanskra þjóðflokka á þessum tíma, nema hvað varðar samskipti þeirra við Rómverja auk þekktra fornleifa.[1]
Í valdatíð Ágústusar hófu Rómverjar, undir forystu rómverska herforingjans, Publiusar Quinctiliusar Varusar að ráðast inn á landsvæði Germana. Á þessum tíma kynntust Germanar herstjórnarlist Rómverja. Árið 9 e.Kr. gereyddu Germanar, undir forystu Arminiusar (Hermans), þremur rómverksum herdeildum Varusar í orrustunni um Teutoburgs-skóg. Þar með héldust landsvæði Germana allt að Rín og Dóná utan Rómaveldis. Um 100 e.Kr., þegar rit Tacitusar Germanía var samið, höfðu Germanar komimð sér fyrir meðfram Rín og Dóná og réðu nú að mestu leyti yfir því svæði sem Þýskaland nær yfir nú á dögum.
Á 3. öld óx ýmsum vestur-germönskum þjóðflokkum ásmegin: Alamannar, Frankar, Saxar og fleiri.
Hið heilaga rómverska ríki (843-1806)
Aðalgrein: Heilaga rómverska ríkið
Þýskaland miðalda átti rætur að rekja til veldis Karlamagnusar, sem var stofnað 25. desember árið 800. Árið 843 var ríkinu skipt upp í þrjá hluta með Verdun-sáttmálanum. Einn hluti ríkis Karlamagnúsar, Heilaga rómverska ríkið, var til í einni mynd eða annarri til ársins 1806. Landsvæði þess náði frá Egðu í norðri til Miðjarðarhafs í suðri.
Á árunum 919 – 1024 voru furstadæmin Lorraine, Saxonía]], Frankónía, Swabía, Thuringia og Bavaría innlimuð. Árin 1024 – 1125 lagði Heilaga rómverska ríkið undir sig Norður-Ítalíu og Burgundy en á sama tíma misstu keisarar Heilaga rómverska ríkisins völd til kirkjunnar. Á árunum 1138 – 1254 jukust áhrif þýskra fursta í suðri og austri á landsvæðum Slava. Bæir í Noður-Þýskalandi uxu og döfnuðu innan Hansasambandsins.
Árið 1530, eftir að umbótatilraunir mótmælenda innan kaþólsku kirkjunnar mistókust, var ný kirkja mótmælenda stofnuð í mörgum af þýsku ríkjunum. Þetta leiddi til innbyrðis deilna Þjóðverja, 30 ára stríðið sem háð var frá 1618 til 1648 og lauk með Vestfalska friði. Eftir þessi átök reyndust Þjóðverjar illa undirbúnir til að takast á við Napóleon sem réðst inn í lönd Þjóðverja og leysti upp hið Heilaga rómverska ríki. Upp frá því varð Frakkland að erkióvini Þjóðverja fram yfir síðari heimsstyrjöld.
1814-71
Mestu varanlegu áhrifin af upplausn Fyrsta ríkisins voru þau að Austurríki sem hafði þá lengi verið öflugasta þýska ríkið fjarlægðist þau norð- og vestlægari. Á árunum 1815 til 1871 samanstóð Þýskaland af tugum sjálfstæðra ríkja en 39 þeirra mynduðu laustengt bandalag sem kallað var Þýska sambandið og entist til 1866 þegar Prússar og Austurríkismenn fóru í stríð.
1871-1918
Árið 1871 var lýst yfir stofnun Þýska keisaraveldisins (Annað ríkið) í Versölum eftir ósigur Frakka í Fransk-prússneska stríðinu, Otto von Bismarck átti stóran þátt í þessu. Öll þau ríki sem áður höfðu myndað Þýska sambandið fyrir utan Austurríki, Liechtenstein og Lúxemborg voru með í keisaraveldinu. Keisaraveldið leið undir lok eftir ósigur Þjóðverja í Fyrri heimsstyrjöld og keisaranum var gert að segja af sér.
1919-1933
Hið lýðræðislega Weimar lýðveldi var svo stofnað 1919 en Þjóðverjar voru ekki sérlega hrifnir af því. Heimskreppan og harðir friðarskilmálar frá Fyrri heimsstyrjöld lögðust þungt á Þýskaland og stjórnmálamenn gátu lítið gert, fylgi and-lýðræðislegra stjórnmálaafla á bæði vinstri og hægri væng stjórnmálanna jókst mjög. Í tvennum þingkosningum árið 1932 fékk Nasistaflokkurinn 37,2% og 33,0% atkvæða og þann 30. janúar 1933 var Adolf Hitler skipaður Kanslari Þýskalands. Eitt af fyrstu verkum Hitlers í embætti var að leggja frumvarp fyrir þingið sem færði honum alræðisvöld og nam stjórnarskrá Weimar lýðveldisins úr gildi í raun.
1933-1945
Nasistar kölluðu veldi sitt Þriðja ríkið og það var við lýði í 12 ár, 1933 – 1945, Hitler hafði öll völd yfir ríkisstjórninni frá því að hann tók einni við embætti forseta Þýskalands. Sú stefna nasista að komast yfir landsvæði í nágrannalöndum (Lebensraum) var ein af mörgum ástæðum fyrir upphafi síðari heimsstyrjaldar þann 1. september 1939. Þýskaland og bandamenn þess unnu stóra sigra í fyrrihluta stríðsins og lögðu undir sig stóran hluta Evrópu. Eftir innrásina inn í Sovétríkin 22. júní 1941 og stríðsyfirlýsingu gegn Bandaríkjunum 11. desember fór að halla undan fæti fyrir Þjóðverja, þeir gáfust upp 8. maí 1945 eftir að Hitler framdi sjálfsmorð í neðanjarðarbyrgi sínu í Berlín þegar her Sovétmanna var að ná borginni á sitt vald. Helförin, skipulögð útrýming gyðinga í Evrópu, var alræmdur partur af stjórnarháttum nasista.
1945-1990
Eftir Heimsstyrjöldina síðari misstu Þjóðverjar mikil landsvæði í austri þar sem nú er Pólland og þurftu milljónir Þjóðverja að flytja sig frá þessum svæðum. Því svæði sem eftir var var skipt í hernámssvæði Bandaríkjamanna, Breta, Frakka og Sovétmanna. Þegar kalda stríðið hófst var Þýskalandi skipt í tvennt þar sem hernámssvæði Sovétmanna myndaði Þýska alþýðulýðveldið (Deutsche Demokratische Republik) eða Austur-Þýskaland og hernámssvæði hinna þjóðanna myndaði Sambandslýðveldið Þýskaland (Bundesrepublik Deutschland) eða Vestur-Þýskaland. Berlín hafði einnig verið skipt í fjögur hernámssvæði þrátt fyrir að borgin væri öll innan Austur-Þýskalands. Austur-Berlín var gerð að höfuðborg Austur-Þýskalands en Vestur-Berlín varð að eyju sem vesturveldin héldu gangandi. Austur-Þjóðverjar höfðu áhyggjur af því að fólkið í austurhlutanum myndi flýja vestur og byrjuðu því að reisa Berlínarmúrinn og var hann fullreistur 1963 og stóð fram á árið 1989.
Eftir 1990
Í lok kalda stríðsins voru þýsku ríkin sameinuð á ný 3. október 1990 og höfuðborg Þýskalands á ný flutt til Berlínar. Sameinað Þýskaland er fjölmennasta ríki Vestur-Evrópu og iðnaðarveldi á heimsmælikvarða, það er lykilmeðlimur í Evrópusambandinu og sækist nú eftir föstu sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna.
Stjórnmál
Þýskaland er samband 16 sambandslanda sem kallast á þýsku Länder (eintala: Land) eða óformlega Bundesländer (eintala: Bundesland). Hvert sambandsland á fulltrúa í efri deild þýska þingsins, Bundesrat.
Ríkin eru:
- Baden-Württemberg
- Bæjaraland (Bayern)
- Berlín (Berlin) (borgríki)
- Brandenborg (Brandenburg)
- Brimar (Bremen) (borgríki)
- Hamborg (Hamburg) (borgríki)
- Hessen
- Mecklenborg-Vorpommern (Mecklenburg-Vorpommern)
- Neðra-Saxland (Niedersachsen)
- Norðurrín-Vestfalía (Nordrhein-Westfalen)
- Rínarland-Pfalz (Rheinland-Pfalz)
- Saarland
- Saxland (Sachsen)
- Saxland-Anhalt (Sachsen-Anhalt)
- Slésvík-Holtsetaland (Schleswig-Holstein)
- Þýringaland (Thüringen)
Lýðfræði
Opinbert tungumál landsins er þýska en nokkrar málýskur eru til af henni, háþýska (Hochdeutsch) og lágþýska (Niederdeutsch/Plattdüütsch) eru algengastar í Þýskalandi. Auk opinbera málsins eru nokkur vernduð tungumál í Þýskalandi, þar á meðal danska.
Hagkerfi
Frankfurt am Main er miðpunktur þýskra fjármála.
Þýskaland er stærsta hagkerfi í Evrópu og þriðja stærsta hagkerfi heims á eftir Bandaríkjunum og Japan.[2] Það er sjötta öflugasta hagkerfi heims miðað við kaupmátt.[3] Útflutningsvörur eru ein meginstoð þýska hagkerfisins. Samkvæmt upplýsingum World Trade Organization er Þýskaland mesta útflutningsland heims en útflutningtekjur þess námu $912 milljörðum árið 2005 (Útflutningur til annarra Evrópusambandsríkja er meðtalinn). Einungis Bandaríkin flytja meira inn en Þýskaland. Stærstur hluti útflutningsvara er bifreiðar, vélar og efni.
Landfræði
Markverð fljót í Þýskalandi eru Saxelfur, Rín og Dóná.
Tilvísanir
- ↑ Jill N. Claster: Medieval Experience: 300-1400 (New York: NYU Press, 1982): 35.
- ↑ Tran, Mark. „German slump points to sluggish eurozone“ The Guardian. 15. maí 2003. Skoðað 19. febrúar 2007.
- ↑ Rank Order - GDP (purchasing power parity) CIA Factbook 2005. Skoðað 19. febrúar 2006.
Albanía · Andorra · Austurríki · Aserbaídsjan (að hluta) · Belgía · Bosnía og Hersegóvína · Bretland · Búlgaría · Danmörk · Eistland · Finnland · Frakkland · Georgía (að hluta) · Grikkland · Holland · Hvíta-Rússland · Ísland · Írland · Ítalía · Kasakstan (að hluta) · Króatía · Kýpur · Lettland · Liechtenstein · Litháen · Lúxemborg · Makedónía · Malta · Moldóva · Mónakó · Noregur · Portúgal · Pólland · Rúmenía · Rússland (að hluta) · San Marínó · Serbía · Slóvakía · Slóvenía · Spánn · Svartfjallaland · Sviss · Svíþjóð · Tékkland · Tyrkland (að hluta) · Ungverjaland · Úkraína · Vatíkanið · Þýskaland
Undir yfirráðum annarra ríkja: Álandseyjar · Færeyjar · Gíbraltar · Guernsey · Jersey · Mön · Svalbarði
Evrópusambandið (ESB)
Atlantshafsbandalagið (NATÓ)
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
|
|
| Þýski fáninn | Skjaldarmerki Þýskalands |
| Einigkeit und Recht und Freiheit (Þýska: Eining, réttlæti og frelsi) |
|
|
|
| Opinbert tungumál | Þýska¹ |
| Höfuðborg | Berlín |
| Forseti | Horst Köhler |
| Kanslari | Angela Merkel |
| Flatarmál - Samtals - % vatn |
61. sæti 357.022 km² 2,18% |
| Fólksfjöldi - Samtals (2003) - Þéttleiki byggðar |
13. sæti 82.544.000 231/km² |
| Upphaf/sameining | Verdun-samningurinn (843) 18. janúar 1871 23. maí 1949 3. október 1990 |
| Gjaldmiðill | Evra € ² |
| Tímabelti | UTC+1 (UTC+2 á sumrin) |
| Þjóðsöngur | Das Lied der Deutschen (aðeins þriðja erindi) |
| Þjóðarlén | .de |
| Landsnúmer | +49 |
| (¹) danska, lágþýska, sorbínska, rómaní og frísneska eru viðurkennd tungumál minnihlutahópa innan Þýskalands (²) Fyrir 2002: Þýskt mark. |
|
Sambandslýðveldið Þýskaland (þýska: Bundesrepublik Deutschland; framburður.) er fjölmennasta land Evrópu utan Rússlands og mikið iðnaðarveldi. Landið er í miðju Evrópusambandinu og er aðili að NATO. Lönd sem liggja að Þýskalandi eru í réttsælis röð: Danmörk, Pólland, Tékkland, Austurríki, Sviss, Frakkland, Lúxemborg, Belgía og Holland.
Efnisyfirlit |
Saga Þýskalands
Þýska tungumálið og samkennd meðal Þjóðverja er yfir þúsund ára gömul en sameinað þýskt þjóðríki varð þó ekki til fyrr en með stofnun Þýska keisaradæmisins árið 1871.
Þýskaland rekur uppruna sinn til Verdun-samningsins frá 843 en með honum var Frankaveldi skipt upp í vesturhluta sem varð að Frakklandi nútímans, miðhluta sem tók yfir Norður-Ítalíu, Niðurlöndin og fleiri svæði og austurhluta sem myndaði hið Heilaga rómverska ríki sem einnig hefur verið kallað Fyrsta ríkið. Það var til í ýmsum myndum allt til 1806 en var þó aldrei meira en mjög laustengt bandalag smá konungsríkja og hafði auk þess fleiri þjóðir en þá þýsku innan sinna vébanda.
Á þessum þúsund árum juku Þjóðverjar mjög við áhrif sín í gegnum kaþólsku kirkjuna, Norður-krossferðirnar og Hansasambandið.
Fornöld (100 f.Kr. – 300 e.Kr.)
Talið er að rekja megi uppruna germanskra þjóðflokka til bronsaldar Norður-Evrópu (um 1800-600 f.Kr.) eða í síðasta lagi til járnaldar Norður-Evrópu (5. öld-1. öld f.Kr.) Þjóðflokkarnir breiddust út til suðurs, austurs og vesturs frá suðurhluta Skandinavíu og norðurhluta Þýskalands á 1. öld f.Kr. og komust þá í kynni við keltneska þjóðflokka í Gallíu og íranska og slavneskra þjóðflokka í Austur-Evrópu. Lítið er vitað um sögu germanskra þjóðflokka á þessum tíma, nema hvað varðar samskipti þeirra við Rómverja auk þekktra fornleifa.[1]
Í valdatíð Ágústusar hófu Rómverjar, undir forystu rómverska herforingjans, Publiusar Quinctiliusar Varusar að ráðast inn á landsvæði Germana. Á þessum tíma kynntust Germanar herstjórnarlist Rómverja. Árið 9 e.Kr. gereyddu Germanar, undir forystu Arminiusar (Hermans), þremur rómverksum herdeildum Varusar í orrustunni um Teutoburgs-skóg. Þar með héldust landsvæði Germana allt að Rín og Dóná utan Rómaveldis. Um 100 e.Kr., þegar rit Tacitusar Germanía var samið, höfðu Germanar komimð sér fyrir meðfram Rín og Dóná og réðu nú að mestu leyti yfir því svæði sem Þýskaland nær yfir nú á dögum.
Á 3. öld óx ýmsum vestur-germönskum þjóðflokkum ásmegin: Alamannar, Frankar, Saxar og fleiri.
Hið heilaga rómverska ríki (843-1806)
Aðalgrein: Heilaga rómverska ríkið
Þýskaland miðalda átti rætur að rekja til veldis Karlamagnusar, sem var stofnað 25. desember árið 800. Árið 843 var ríkinu skipt upp í þrjá hluta með Verdun-sáttmálanum. Einn hluti ríkis Karlamagnúsar, Heilaga rómverska ríkið, var til í einni mynd eða annarri til ársins 1806. Landsvæði þess náði frá Egðu í norðri til Miðjarðarhafs í suðri.
Á árunum 919 – 1024 voru furstadæmin Lorraine, Saxonía]], Frankónía, Swabía, Thuringia og Bavaría innlimuð. Árin 1024 – 1125 lagði Heilaga rómverska ríkið undir sig Norður-Ítalíu og Burgundy en á sama tíma misstu keisarar Heilaga rómverska ríkisins völd til kirkjunnar. Á árunum 1138 – 1254 jukust áhrif þýskra fursta í suðri og austri á landsvæðum Slava. Bæir í Noður-Þýskalandi uxu og döfnuðu innan Hansasambandsins.
Árið 1530, eftir að umbótatilraunir mótmælenda innan kaþólsku kirkjunnar mistókust, var ný kirkja mótmælenda stofnuð í mörgum af þýsku ríkjunum. Þetta leiddi til innbyrðis deilna Þjóðverja, 30 ára stríðið sem háð var frá 1618 til 1648 og lauk með Vestfalska friði. Eftir þessi átök reyndust Þjóðverjar illa undirbúnir til að takast á við Napóleon sem réðst inn í lönd Þjóðverja og leysti upp hið Heilaga rómverska ríki. Upp frá því varð Frakkland að erkióvini Þjóðverja fram yfir síðari heimsstyrjöld.
1814-71
Mestu varanlegu áhrifin af upplausn Fyrsta ríkisins voru þau að Austurríki sem hafði þá lengi verið öflugasta þýska ríkið fjarlægðist þau norð- og vestlægari. Á árunum 1815 til 1871 samanstóð Þýskaland af tugum sjálfstæðra ríkja en 39 þeirra mynduðu laustengt bandalag sem kallað var Þýska sambandið og entist til 1866 þegar Prússar og Austurríkismenn fóru í stríð.
1871-1918
Árið 1871 var lýst yfir stofnun Þýska keisaraveldisins (Annað ríkið) í Versölum eftir ósigur Frakka í Fransk-prússneska stríðinu, Otto von Bismarck átti stóran þátt í þessu. Öll þau ríki sem áður höfðu myndað Þýska sambandið fyrir utan Austurríki, Liechtenstein og Lúxemborg voru með í keisaraveldinu. Keisaraveldið leið undir lok eftir ósigur Þjóðverja í Fyrri heimsstyrjöld og keisaranum var gert að segja af sér.
1919-1933
Hið lýðræðislega Weimar lýðveldi var svo stofnað 1919 en Þjóðverjar voru ekki sérlega hrifnir af því. Heimskreppan og harðir friðarskilmálar frá Fyrri heimsstyrjöld lögðust þungt á Þýskaland og stjórnmálamenn gátu lítið gert, fylgi and-lýðræðislegra stjórnmálaafla á bæði vinstri og hægri væng stjórnmálanna jókst mjög. Í tvennum þingkosningum árið 1932 fékk Nasistaflokkurinn 37,2% og 33,0% atkvæða og þann 30. janúar 1933 var Adolf Hitler skipaður Kanslari Þýskalands. Eitt af fyrstu verkum Hitlers í embætti var að leggja frumvarp fyrir þingið sem færði honum alræðisvöld og nam stjórnarskrá Weimar lýðveldisins úr gildi í raun.
1933-1945
Nasistar kölluðu veldi sitt Þriðja ríkið og það var við lýði í 12 ár, 1933 – 1945, Hitler hafði öll völd yfir ríkisstjórninni frá því að hann tók einni við embætti forseta Þýskalands. Sú stefna nasista að komast yfir landsvæði í nágrannalöndum (Lebensraum) var ein af mörgum ástæðum fyrir upphafi síðari heimsstyrjaldar þann 1. september 1939. Þýskaland og bandamenn þess unnu stóra sigra í fyrrihluta stríðsins og lögðu undir sig stóran hluta Evrópu. Eftir innrásina inn í Sovétríkin 22. júní 1941 og stríðsyfirlýsingu gegn Bandaríkjunum 11. desember fór að halla undan fæti fyrir Þjóðverja, þeir gáfust upp 8. maí 1945 eftir að Hitler framdi sjálfsmorð í neðanjarðarbyrgi sínu í Berlín þegar her Sovétmanna var að ná borginni á sitt vald. Helförin, skipulögð útrýming gyðinga í Evrópu, var alræmdur partur af stjórnarháttum nasista.
1945-1990
Eftir Heimsstyrjöldina síðari misstu Þjóðverjar mikil landsvæði í austri þar sem nú er Pólland og þurftu milljónir Þjóðverja að flytja sig frá þessum svæðum. Því svæði sem eftir var var skipt í hernámssvæði Bandaríkjamanna, Breta, Frakka og Sovétmanna. Þegar kalda stríðið hófst var Þýskalandi skipt í tvennt þar sem hernámssvæði Sovétmanna myndaði Þýska alþýðulýðveldið (Deutsche Demokratische Republik) eða Austur-Þýskaland og hernámssvæði hinna þjóðanna myndaði Sambandslýðveldið Þýskaland (Bundesrepublik Deutschland) eða Vestur-Þýskaland. Berlín hafði einnig verið skipt í fjögur hernámssvæði þrátt fyrir að borgin væri öll innan Austur-Þýskalands. Austur-Berlín var gerð að höfuðborg Austur-Þýskalands en Vestur-Berlín varð að eyju sem vesturveldin héldu gangandi. Austur-Þjóðverjar höfðu áhyggjur af því að fólkið í austurhlutanum myndi flýja vestur og byrjuðu því að reisa Berlínarmúrinn og var hann fullreistur 1963 og stóð fram á árið 1989.
Eftir 1990
Í lok kalda stríðsins voru þýsku ríkin sameinuð á ný 3. október 1990 og höfuðborg Þýskalands á ný flutt til Berlínar. Sameinað Þýskaland er fjölmennasta ríki Vestur-Evrópu og iðnaðarveldi á heimsmælikvarða, það er lykilmeðlimur í Evrópusambandinu og sækist nú eftir föstu sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna.
Stjórnmál
Þýskaland er samband 16 sambandslanda sem kallast á þýsku Länder (eintala: Land) eða óformlega Bundesländer (eintala: Bundesland). Hvert sambandsland á fulltrúa í efri deild þýska þingsins, Bundesrat.
Ríkin eru:
- Baden-Württemberg
- Bæjaraland (Bayern)
- Berlín (Berlin) (borgríki)
- Brandenborg (Brandenburg)
- Brimar (Bremen) (borgríki)
- Hamborg (Hamburg) (borgríki)
- Hessen
- Mecklenborg-Vorpommern (Mecklenburg-Vorpommern)
- Neðra-Saxland (Niedersachsen)
- Norðurrín-Vestfalía (Nordrhein-Westfalen)
- Rínarland-Pfalz (Rheinland-Pfalz)
- Saarland
- Saxland (Sachsen)
- Saxland-Anhalt (Sachsen-Anhalt)
- Slésvík-Holtsetaland (Schleswig-Holstein)
- Þýringaland (Thüringen)
Lýðfræði
Opinbert tungumál landsins er þýska en nokkrar málýskur eru til af henni, háþýska (Hochdeutsch) og lágþýska (Niederdeutsch/Plattdüütsch) eru algengastar í Þýskalandi. Auk opinbera málsins eru nokkur vernduð tungumál í Þýskalandi, þar á meðal danska.
Hagkerfi
Þýskaland er stærsta hagkerfi í Evrópu og þriðja stærsta hagkerfi heims á eftir Bandaríkjunum og Japan.[2] Það er sjötta öflugasta hagkerfi heims miðað við kaupmátt.[3] Útflutningsvörur eru ein meginstoð þýska hagkerfisins. Samkvæmt upplýsingum World Trade Organization er Þýskaland mesta útflutningsland heims en útflutningtekjur þess námu $912 milljörðum árið 2005 (Útflutningur til annarra Evrópusambandsríkja er meðtalinn). Einungis Bandaríkin flytja meira inn en Þýskaland. Stærstur hluti útflutningsvara er bifreiðar, vélar og efni.
Landfræði
Markverð fljót í Þýskalandi eru Saxelfur, Rín og Dóná.
Tilvísanir
- ↑ Jill N. Claster: Medieval Experience: 300-1400 (New York: NYU Press, 1982): 35.
- ↑ Tran, Mark. „German slump points to sluggish eurozone“ The Guardian. 15. maí 2003. Skoðað 19. febrúar 2007.
- ↑ Rank Order - GDP (purchasing power parity) CIA Factbook 2005. Skoðað 19. febrúar 2006.
Undir yfirráðum annarra ríkja: Álandseyjar · Færeyjar · Gíbraltar · Guernsey · Jersey · Mön · Svalbarði
